Мэлъылъфэгъум и 9 Хъурцэм щыхагъэунэфыкIы лъэпкъ зыкIыныгъэм, зэгурыIоныгъэм, къэралыгъом ишъхьафитныгъэ фэбэнэныгъэм ямафэ. I989 илъэсым мы мафэм къалэу Тбылыс игупчэ къыдэкIгъэгъэ цIыфхэр Советыдзэм зэхифхэрэ бэхэр хэкIодэгъагъэх. ЦIыфхэу, аныхьэу ныбжьыкIэхэу, бзылъфыгъэхэу къыдэкIыгъагъэхэр къэралыгъом ишъхьафитныгъэ фэбанэщтыгъэх. КъызэратхырэмкIэ, зэкIэмкIи цIыф нэбгырэ мини I0 фэдиз щыIагъ зэхахьэм.
ЦIыфхэу хэкIодагъэхэр нахьыбэрэмкIэ зэрылIыкIыгъэхэу, уплъэкIукIохэм къызэратхыжьыгъэу къэбар лъыгъэIэс амалхэм къызэратхрэмкIэ, цIыфыбэ зэхэтэу пчэгум икIыжьыщтыгъэхэр Iужъоу зэхэт зэрэхъугъэм къыхэкIэу бэмэ жьы зэрамыгъотыгъэм пай. Ар джыри къыгъэхьылъагъэу ары, цIыф купхэм дзэкIолIхэм къахадзэгъэгъэ нэпс къыкIэзгъэкIрэ пкъыгъохэм, фэшъхьаф дзэ пкъыгъохэм.
Тбылыс игупчэ мэлылъфэгъум и 9 цIыфыбэ щэзэрэугъои, ахэмэ цIыфэу хэкIодагъэхэр агу къагъэкIыжьы.
Фитыныгъэ радиом игущыIэгъугъэ Хъурцэм щыщ Лиа мэлъылъфэгъум и 9 пчэгоу зао къызщыхъугъэм щыIагъ. Такъикъ I5 иIагъэу зэоныгъэр къежьэнымкIэ сэ сакъыIукIыжьгъагъ ащ, ыгу къэкIыжьы бзылъфыгъэм. Ау си блэгъэ кIэлэ ныбжьыкIэр ащ хэкIодагъ. Илъэс къэс мы мафэм Лиерэ иIахьылъхэмрэ Тбылыс игупчэу къэхъу-къашIэр къызыщыхъугъэм макIох:
- Мэлылъфэгъум и 9 тэркIэ мэфэшху. Сыда пIомэ Тбылыс зао щыIагъ. А мафэм тхьамыкIэгъошхо къыщыхъугъ. КIэлэ ныбжьыкIи пшъэшъэ ныбжьыкIи зэутэкIныгъэм хэкIодэгъагъэх. СиIахьыл кIэлэ ныбжьыкIэу илъэс I9 зыныбжьыгъэр ащыгъум къэлэ пчэгум щаукIыгъагъ. НыбжьыкIэхэр заощтыгъэхэп, емызэгъ зэхахьэ ашIыгъагъ ныIэп. Урысыдзэхэр къыдахьэхи зао къашIыгъагъ. СиIахьыл кIалэу хэкIодагъэр медицинэм феджэщтыгъэ. Сигъунэгъу кIэлэ ныбжьыкIэхэу зэхахьэм хэлэжьэгъагъэхэм агу зэIыхьэ къафэкIогъагъ, ау псэоу къэнэжьыгъэх. Мэлылъфэгъум и9 пэпчъ тэ пчэгоу сабыйхэр зыхэкIодагъэм тэкIо, остыгъэ щыхэтэгъанэ.
Фитыныгъэ радиом игущыIэгъугъэ къалэу Тбылыс щыпсэурэ Аллэ къеIо ыгу къеоу пчэгум зэрэмыкIошъурэр:
- Мыр тхьамыкIэгъуагъ. Сабыйхэр, бзылъфыгъэхэр хэкIодагъэх. Сэ мы мафэм пчэгум сыдэкIышъурэп, Iоф сэшIэшъ.
Фитыныгъэ радиом игущыIэгъугъэ хъурцэрысэу Мари елъытэ мы мафэм угу гупсэфэу къызэримыгъанэрэр:
- Мы мафэр шIэжь маф. Сыда пIомэ мэлылъфэгъум и 9 Хъурцэм ишъхьафитныгъэ фэбанэхэрэ хэкIодагъэх. Ахэр джы дэдэм къэралыгъом ишIуагъэшхо рагъэкIыщтыгъагъэ. Тэри тиунагъокIэ цIыфхэр тыгу къэтэгъэкIыкIых, сыда пIомэ фэхыгъэх шъхьафитныгъэм, зэфэныгъэм фэбанэхэрэ.
Фитыныгъэ радио, Щэрджэс Ларис, Тбылыс