Хьэлаштэ Фади
Къэзгъэзэжьыгъэхэм ямафэ Адыгеим шышъхьаIум и I щыхагъэунэфыкIыгъ. Ау ащ IэкIыбым къикIыжьынэу зышIоигъо адыгэхэм ядэлэжьэныгъэмкIэ пкIэ гори имыIагъэу алъытэ адыгабэмэ. Мыгъэ, 2025 илъэсым, Адыгеим къэкIожьмэ зышIоигъо зы адыгэ паи чIыпIэ щыIагъэп, бэдауш лэжьэкIуабэмэ къызэрэхагъэщрэмкIэ. Хэкум къэкIожьыгъахэхэу щыпсэухэрэми къиныбэ алъэгъу ятхьапэхэр агъэхьазырынымкIэ, унэу зычIэсыщтхэмкIэ, ашхыщтымкIэ, Iофэу ашIэщтымкIэ. ЗэкIэмкIи Адыгеим IэкIыбым къикIыжьыгъэ адыгэ нэбгырэ 1 минрэ 600 фэдиз щэпсэу, къэтын зэфэшъхьафхэмкIэ.
Фитыныгъэ Радиом игущыIэгъугъэ Иорданием къикIыжьыгъэ адыгэу Хьэлаштэ Фади илъэс 16 хъоу Адыгеим щэпсэу. ИунагъокIэ ежь закъор арэу хэкужъым къэзгъэзэжьыгъэр еIо ащ.
Хьэлаштэ Фади: СицIыкIугъом щегъэжьагъэу зэхэсхыгъэ Кавказыр тичIыгужъэу зэрэщытыр. ЫкIи апэрэ зэшIокIыр къызэрэсIэкIахьэу, гурыт еджапIэр къызэсэухым, Адыгеим сыкъэкIуагъ. Мыщ сиеджэн щыпыздзэжьынэу сыфэягъ.
Фитыныгъэ Радио: Фади, джырэкIэ олажьа? ЛэжьапIэ къэгъотын Iофыр сыдэущтэу зыхапшIэра?
Хьэлаштэ Фади: Шъыпкъэр пIощтмэ, сэ джыдэдэм гъэнэфагъэу Iоф сшIэрэп, сыда пIомэ къэкIожьрэ адыгэхэм IофшIапIэ къагъотыныр хьылъэ. Компьютер IофхэмкIэ сэнэхьат Адыгеим зыщызэзгъэгъотым Иорданием сыкIожьи илъэсрэ ныкъорэ сыщылэжьагъ. Ащ ыуж хэкужъым къэзгъэзэжьи аспирантурым сычIэхьагъ. ДжырэкIэ седжэ. Адыгэ телеканалым сыщылэжьэнэу сыфаеу сыкIогъагъ, ау къысаIуагъ Урысыем сызэрицIыфыр къэзыушыхьатрэ тхьапэр сиIэн зэрэфаер. Ар сэ сиIэп.
Джыдэдэм, Урысые хэбзэгъэуцугъэхэмкIэ, Фади IэкIыбым щыщ цIыфэу макIо. Къэралыгъом щыпсэунымкIэ изын тхьапэу иIэр IэкIыб къэралыгъом щыщ цIыфым пай. Ар илъэситфым зэ къаты.
Фитыныгъэ Радиом игущыIэгъугъэ Адыгеим къэзгъэзэжьыгъэ Фади къызэриIуатэрэмкIэ, Урысыем щыщыIэ зы къэралыгъом зэдыщыщыIэныгъэ зэхэгъэуцуагъэр щылажьэрэп Адыгеими, нэмыкI Темыр Кавказым ичIыпIэхэми.
Мыщ иушъхьагъоу чIыпIэ унэшъошIхэм ащыщхэм къаIорэр Къыблэ къэралыгъо шъолъырым лэжьэпIэнчъэ ин зэрэщыщыIэр ары. Ащ къыхэкIэу зы къэралыгъор зэдыщыщыIэныгъэ илъэгапIэ цIыфмэ афагъэшъуашэрэп, еIо ащ. Къэралыгъом ицIыфэу зэрэщытыщт тхьапэри къаIихынэуи Хьэлаштэ Фади еплъыгъ. АщкIэ хэбзи 4 мэлажьэ, еIо ащ. Ахэм ащыщэу урысыбзэр шIокI имыIэу пшIэн фае зыфиIорэмкIэ уплъэкIунхэр бэмышIэу Фади ыкIугъэх. Ахэм апхырыкIыгъ. Ау етIанэ Урысыем ицIыф хъунымкIэ лъэIур зешIым , къыраIуагъ джырэкIэ къэралыгъоу зэрицIыфыр Iуихыжьыпэнэу.
Хьэлаштэ Фади: Сыфай Иорданием сызэрицIыфыр къэзыушыхьатрэ тхьапэри Iусхыжьынэу, ау ар Iоф хьылъ ыкIи кIыхь. ИлъэситIу фэдиз техьэ.ЛъэпIэ дэд ыкIи. КъызэрэсаIуагъэмкIэ сшIэхэрэм, доллар мини 8 фэдиз пэIохьэ.
Хьэлаштэ Фади къызэриIорэмкIэ, ежьым фэдэу Иорданием ицIыфхэу нэбгыри 7 фэдиз фаех ахэмэ яхэгъэгу зэрэщыщыр къэзыушыхьатрэ тхьапэр агъэтIылъыжьынэу. Джащ фэдэу Мэзкуу, Бытырбыф адэсхэм гущыIэм пае Iофыгъо гори къыпымытаджэу Иорданием щыIэ ащ илIыкIоныгъэ унэ лъэIу атхышъы къэралыгъом зэрицIыфыныгъэр аIахыжьы. МыщкIэ Адыгеим къэралыгъом ицIыфыгъэныгъэм укъыхэкIыжьпэн фае, Iофыр кIыхьэу.
Фитыныгъэ Радио: Сирием щыIэ адыгэхэм ящыIакIэ-псэукIэ ущыгъуаза? Ахэм яIоф-изытет джырэкIэ сыд фэда? О уинэIуасэхэр щыIэха ащ?
Хьэлаштэ Фади: Ары, синэIосабэ, синыбджэгъубэ щыI Сирием. Къалэу Дамаск адыгэ тIэкIу къыдэнагъ, Заор ащэкIо джыри адыгэ къуаджэхэми. Ыужрэ къэбарэу ащ щыщыI гущыIэм пае, остыгъэр сыхьатитIу закъом мафэм къызэрэхагъанэрэр. Урысеым , ячIыгужъ хэкухэм къэкIожьынхэу Сирием щыIэ адыгэхэр лъэшэу фаех. Ау макIэ ахэтыр къэкIожьышъунхэу. Адыгеим ахэм яIофкIэ щытыкIэр щыхьылъ. Мары къэкIожьын зышIоигъохэ цIыфхэм апае ыужырэм къыхагъэкIыгъэгъэ чIыпIэ 450 фэдизым Сирием, Иорданием, Тыркуем къарыкIыжьмэ зышIоигъо адыгэмэ ателъытэгъагъэр чIыпIэ 50 ныIэп. Адырэ къэнэгъэ чIыпIэхэр Украинэм къикIыжьыгъэ цIыфхэм апэягъ. Сирием щыIэ адыгэхэм визэ къаратрэп. Тхьапэу агъэхьазырын фаер бэ ыкIи ахэр лъэпIэ дэдэ хъугъэ. Ар афэукIочIрэп. Визэм пае зы нэбгырэм доллар 200 фэдиз ытын фае. Сирием щыIэ бэхэмкIэ джыдэдэм ар зэшIокIыгъошIоп.
Фитыныгъэ Радио: Сирием щыщ адыгэхэр щыпсэунхэу тыдэ загъазэмэ нахь ашIоигъуа, Тыркуем, Европ къэралыгъохэм, фэшъхьафхэм?
Хьэлаштэ Фади: Сэ сызэрадэгущыIэрэу къызэрэсаIорэмкIэ, апэ дэдэ егупшысэх чIыгужъым. Ау къэкIожьышъунымкIэ чIыпIэхэр щымыIэхэу, лэжьапIэ щымыIэу, е къэмыкIожьышъухэхэ хъумэ Адыгеим, егупшысэх Тыркуем, Иорданием, Швецием,Германием кIожьынхэу.
Адыгеим Фади ищыIэныгъэ зэрэщымыпсынкIэр ащ къыхегъэщы. Къэралыгъом иIэпIыIэгъунчъи, къэкIожьхэрэ цIыфхэм афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэм къыпыкIрэ пэрыохъухэри адыгэ ныбжьыкIэм яутэкIыгъэу щытэу ащ къеIо. ДжырэкIэ Фади икIэрыкIэ фэгъэзэныгъэ ытхыгъ ежьым «зы къэралыгъом зэдыщыщыныгъэр къэзгъэнафэрэ лъэгапIэр» къыратынымкIэ. Ау мы лъэIум джыри къырагъэгъэзэжьынкIи сенэгуе, еIо Фитыныгъэ Радиом игущыIэгъугъэ адыгэ ныбжьыкIэм.
ИкIэрыкIэу джыри зы къэралыгъом зэдыщыщыIэныгъэ лъэгапIэр къызырамыткIэ, нэмыкI фэгъэзэныгъэхэри тыдыкIи ышIыщтхэу Фитыныгъэ Радиом изэдэгущыIэныгъэ Фади къыщиIуагъ. ЫпэкIэ сызэрэзекIощтымкIэ остывим сыдэгущыIэн фае джыри, еIо адыгэ ныбжьыкIэм. Илъэс I6 хъугъэу Адыгеим Хьэлащтэ Фади щэпсэушъ, нэмыкI чIыпIэ щыпсэунэу кIонэу зигъэхьазыррэп, ащ ехъоу Адыгеир ихэкужъышъ, къыхегъэщы ащ. ЛэжьапIэ хэкум къыщигъотыныр, унагъо щишIэныр Фади игугъапIэ шъхьаIых.
Фитыныгъэ Радио, Щэрджэс Ларис