ГАЛСТУКЫМ ТЕТХЬАЛЭ - Быгъушъэ Эдуард (псэупIэу Инэм)


БэшIагъэ адыгабзэр зэрэтшIокIодырэм тызтегущыIэрэр. ШIэгъэн фаеу къаIуагъэри, къатхыгъэри бэдэдэ мэхъух. Ау зышIэнхэ фаем шIагъоу игугъу ашIырэп, сыдыми гущыIэхэр жьым хэхьажьыхэрэм фэд. Адыгэ Хасэми, министерствохэми адыгабзэм иIофыгъохэр зэрахьэ фэдэуй тэлъэгъу, ау сыдэу щытми, адыгабзэм изытет нахь дэгъу зэрэмыхъурэр тинэрылъэгъу.

БэмышIэу, адыгабзэм изытет фэгъахьыгъэу, къэтхагъ МэщфэшIу Нэдждэт, зигугъу къышIыгъэхэр зэкIэхэри тэрэзы фэдэу къысщэхъу.

Мары сапашъхьэ илъ Чэмышъо Гъазий и статьяу «Уныдэлъфыбзэ умышIэныр емыкIу» зыцIэр. Гъазий игъэкIотыгъэу шIэгъэн фаемэ къатегущыIагъ, бзэр зыкIэкIодрэми «диагноз» къыфишIыгъ. ЗэкIэри дэгъоу къэIуагъэ фэд, ау ушъэфыгъэ горэ мы Iофым хэлъ фэдэу сэ сеплъы. Ащи шIэгъэн фаехэр зипшъэрылъхэми, мышIагъэхэр зилажьэхэми ягугъу къышIыгъэп. Мыщ хэхъухьэрэр Гъазий ымышIэн ылъэкIыщтэп, илъэс пчъагъэрэ правительствэм щылэжьагъ, лъэпкъ Iофхэми ишъыпкъэу адэлэжьагъ. Ушъэфыгъэу мы Iофым хэлъыр Нэдждэты и статья макIэу, гущыIитIукIэ къыщыхигъэщыгъ, «къыддэджэгухэрэм фэд» ыIуи, занкIэу къыфэмыIошъугъэ горэ зэрэхэлъыр ащкIэ къэошIэ.

Сэ еплъыкIэу мы Iофыгъом фысиIэм шъущызгъэгъуазэ сшIоигъу. Зигугъу къэсшIыщтхэр Iоф къызэрыкIохэу щытхэп, зыгу римыхьынхэри къышъухэкIыщт, арышъ нахь зэхэшIыкIыгъошIу хэти фэхъуным паекIэ, ублапIэ фэсшIын фае.

Апэрэу, адыгабзэр зыкIытшIокIодырэм «диагнозэу» Гъазий къыфишIыгъэм къыфэдгъэзэжьын, ар – глобализациер, интеграциер, ассимиляциер ыкIи потребительскэ психологиеу адыгэхэм яIэ хъугъэр арых. Мыхэмэ зэкIэхэми шъыпкъэ гъэнэфагъэ горэхэр ахэлъых, щыбгъэзыенхэ умылъэкIынхэу. Ау ахэмкIэ зэкIэри къэIуагъэ хъурэп, сыда пIомэ ахэмэ ауж мыщ фэдэ упчIэхэр къэмыуцIунхэ ылъэкIырэп:

- Къоджэ цIыкIуитIу нахь мыхъоу Израиль ис адыгэхэм сыда абзи, яхабзи зыкIашIомыкIодырэр, ар хэгъэкIыри, хэхъоныгъэхэр зыкIашIырэр?
- Сыда Югославием исыгъэ адыгэ тIэкIумэ абзи, яхабзи зыкIашIомыкIодыгъэр?
- Лъэпкъы макIа дунаем тетыр хэгъэгуи ямыIэу, тэдэ кIуагъэхэми къырафэкIыхэу, ау абзи яхабзи амыгъэкIодыгъэу.
- Чэчэн лъэпкъым къинэу пэкIэкIыгъэхэр макIэп, ау ыбзи ихабзи щысэтехыпIэу къыухъумэнхэ ылъэкIыгъэба?
- Адыгэхэр нахьыбэу зыщыпсэухэрэ чIыпIэхэм сыда нахь псынкIэу абзи яхабзи зыкIашIокIодырэр? ЗыгорэкIэ адыгэхэмэ я «потребительскэ психологие» ар епхыгъэщта?

Джа упчIэхэмэ яджэуапхэр тэрэзэу къэдгъотынхэр зэкIэхэмкIи ти анахь пшъэрылъ шъхьаI. Ахэмэ шъхьарыхыгъэу татегущыIэн фае.

Бзэр тшIокIоды тэIо, ау бзэр изакъоу кIодырэп ныIа. Бзэр лъэпкъ культурэм изы IахьышIоу щыт. Лъэпкъ культурэм зэхъокIыныгъэу фэхъухэрэр бзэм нахь псынкIэу къыхэщых, бзэм ипшъэрылъ егъэцакIэ, занкIэу къеIо лъэпкъ зэхашIэм изытет, индикаторым фэд. ЦIыфыр зэрэгупшысэрэ бзэр ары зэрэгущыIэрэри. ЗэкIэри зэлъытыгъэр цIыфым игупшысакIэрэ, и акъыл къэкIуапIэрэ лъапсэу яIэр  ары. Ахэр щыIэныгъэу зыхэтым къыхехы, классикым зэриIуагъэу «бытие определяет сознание». Тызэрэщыгъуазэу, акъылым къэкIопIищ иIэр.

Апэрэр, гупшысэр ары. «Гупшысэр акъылым ян» -аIуагъ адыгэмэ. Гупшысэм къыдэкIорэ акъылыр зэкIэми анахь лъаг, анахь къабз. Ау сыдэу пшIын, гупшысэн ылъэкIынэу Тхьэм къыгъэхъугъэр мэкIэ дэд.

ЯтIонэрэр, щысэ техыныр ары. Щысэ акъылыр- хымэ акъыл. Зыгорэм ышIэрэр кIишIыкIыжьыным, нэкъокъоным лъапсэу яIэр- щысэ техыныр ары. ЦIыфмэ янахьыбэр зэрэпсэурэр хымэ акъылыр ары.

Ящэнэрэр, щыIэныгъэм утынэу къыуихырэм хэпхырэ акъылыр ары. Ащ зэреджэхэрэр- ужыпкъэрэ акъыл.

Мыхэр сыдыкIэ адыгабзэм иIоф къыхахьэхэрэ пIони плъэкIыщт. Ау сэ сызэреплъырэмкIэ, цIыфым акъылэу иIэм икъэкIуапIэ елъытыгъ идунэе тетыкIи, илъэпкъ зэхашIи. ЗэрэхэдгъэунэфыкIыгъэу, цIыфмэ янахьыбэрэмэ акъыл къэкIуапIэу яIэр щысэ техыныр ары.

Адэ хэта цIыфхэмэ щысэтехыпIэ афэхъухэрэр? Ахэр тинэрылъэгъуба – национальнэ элитэкIэ тызаджэхэрэм хахьэхэрэр арых: чиновник зэфэшъхьафхэр, депутатхэр, интеллигенциер, бизнесмен лъэрыхьэхэр – кIэкIэу къэпIон хъумэ, щыIэныгъэм дэгъоу хэгъозагъэхэр арых.

Национальнэ элитэм хахьэхэрэм ящыIэкIэ-псэукIэ тэрэзым ишапхъэу цIыфхэм къагурэIо, щысэ техыпIэу афэхъу. НыбжьыкIэхэр ахэмэ яхъуапсэх, ясатыры хэуцIонхэм кIэхъопсых. Ащ мыхъун горэ хэслъагъорэп. ЩыIэныгъэр тэди ары зэрэщыгъэпсыгъэр. ЗэкIэри зэлъытыгъэр национальнэ элитэм щысэу къыгъэлъагъорэр, лъэпкъыр зытырищэрэ гъогур арых. Национальнэ элитэр къэралыгъоу тызэрысым и элитэ щыщ, ыкIи ащ ихабзэхэмкIэ мэзекIо, къэралыгъом иполитическэ гъэпсыкIэ ахэмэ алъапс.

Адыгэмэ я Хэку зашIокIодым, зэрысы хъугъэхэ Осмэн ыкIи Урыс империехэм я къэралыгъо гъэпсыкIэхэр зэфэдэ хьазырэу щытыгъэх. Зы пэчъахьы фэIорышIэрэ хабз арылъыгъэр. Непи ащ бэкIэ кIэлъырыкIынхэ алъэкIыгъэп. Ахэмэ афэдэх Сириери, Иорданиери. А хабзэ гъэпсыкIэм Россием зэрэщеджэхэрэр «вертикаль власти», лъэшэуи рэгушхох ыкIи агъэлъапIэ. Нахьыпэм ащ зэреджэщтыгъэхэр – «феодальная лестница». Ашъхьагъырэ лъэуянэм пэчIыхьэр (султаныр, царьэр, королыр) тет, ычIэгъыкIэ щыIэр ышъхьагъы тетым фыдэплъые, иунашъо зэригъэцэкIэщтым фэхьазырэу, зэрэфэшъыпкъэри ренэу къегъэлъагъо. Сыда пIомэ ычIэгъыкIэ щыIэр ренэу кIэхъопсы нахь лъагэу дэкIоеным, нахь лъагэу тетым фитыныгъэу иIэр нахьыб, пшъэдэкIыжьэу иIэр нахь макI. Ащ фэдэ зэфыщытыкIэм «вертикалыр» зэрепхы ыкIи егъэпытэ. Ащ хэтхымэ яфедэхэр зэтефэхэшъ «вертикалым» икъэухъумэн пшъэрылъ шхьаIэ афэхъу, ащ дэзымыштэхэрэ хабзэхэр щыгъэзыягъэ ешIых. Конституцием, фэшъхьаф хабзэхэми ауасэ къырагъэIыхы, ахэр гъэкIэрэкIалъэ фэдэхэу къанэх. ЦIыфэу гупшысэ зиIэхэр (вольнодумцэхэр) «вертикалым» къызхедзых,IорышIэхэр, шъхьащэ зышIыхэрэр зыхещэх, ащ зэреджэхэрэр – «отрицательная селекция» Ахэр обществэм пащэ фэхъух. ЦIыф зэфыщытыкIэхэри, вертикалым» ихабзэхэм адиштэу гъэпсыгъэ мэхъух, ахэр шъхьащэ шIыныр, зыгъэцIыкIуныр, цIыфыр путы зышIырэ зекIуакIэхэр.

«Вертикалым» хэт чиновникхэр сословие шхьаф фэдэу щытых, ахэр цIыфхэмэ акIэрычыгъэ мэхъух. Лъэпкъ зэфэшъхьафыхэм къахэкIыгъэхэу, къэралыгъо элитэм зыхищагъэхэр, ежь ихабзэхэм атетэу епIух, елэжьых. Пшъэрылъэу ахэмэ афишIырэр, къызхэкIыгъэхэ лъэпкъыхэр ежьыхэмэ яфедэ фигъэIорышIэнхэу ыкIи нахь псынкIэу ассимилировать ышIынхэу ары. Мыхэр колонизаторхэм Iашэу зыдаIыгъхэм зэу ащыщ. МыхъомышIэу тикъэралыгъо ихъухьэхэрэр «ветрикалым», феодальнэ зэфыщытыкIэхэмэ къахэкIыгъэ «узых». Ахэмэ ащыщых законым уасэ фэмышIыныр, коррупциер, казнокрадствэр. Къин зыпимылъагъоу ыгъотырэ мылъкум цIыфыр псынкIэу зыIэпещэ, нэепсые ешIы, и психологие зэщегъакъо. Джары «потребительскэ психологиекIэ» тызаджэрэм къежьапIэ фэхъурэр.

ЦIыфэу, къылэжьырэмкIэ щыIэм, нэепсыягъэр иджагъу. Адыгэ лъэпкъым инахьыбэрэр къылэжьырэмкIэ мэпсэу, ащ «потребительскэ психологие» иIэ хъугъэ пIоныр тэрэзэп.

ЛIэшIэгъу пчъагъэ хъугъэу, зигугъу къэсшIыгъэхэ мыхъомышIэхэм, адыгэ лэжьакIохэр агъэгумэкIыщтыгъэ, ыкIи зэрафэлъэкIэу апэуцужьыщтыгъэх. Адыгэ фольклорым а сословнэ зэпэуцIужьыным чIыпIэшхо щеубыты. Ащ фэгъэхьыгъэмэ зэу ащыщ «фэкъолIышIу иорэд» зыфиIоу Шхьэлэхъо Абу итхылъэу «МыкIосэрэ жъуагъохэр» зыфиусыгъэм дэтыр (нэкIу. 85).

Адыгэмэ янасыпынчъагъэкIэ, зэрэсы хъугъэхэ къэралыгъохэм арылъ хабзэхэр джа «вертикаль»- феодальнэ зэфыщытыкIэхэр арых. Адыгэ лъэпкъ элитэу тиIэри а хабзэхэм арыпсэун фаеу чIыпIэ иуцIуагъ. Тыркуеми, Россиеми япащэхэм зыпарэкIи зыфагъэуцIужьыгъэп пшъэрылъ, цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафыхэм яфитыныгъэхэр къаухъумэнхэу, фэгъэкIотагъэ горэхэр афашIыгъэхэми. Ахэмэ зэрахьэрэр ассимиляционнэ политикэр ары, ащыкIэ къэралыгъор агъэпытэу къащэхъу. Тыркуем а IофымкIэ жъалымагъэ хэлъэу адыгэмэ ащыдэзекIуагъэх. Россием къинагъэмэ яфитыныгъэхэр нахь ухъумагъэ хъугъэх, СССР-ыр зэхащэ зэхъум щыIэгъэ национальнэ политикэм ишIуагъэкIэ. Ащ зэреджэщтыгъэхэр- «Сталинская национальная политика». Гъэсэныгъэм ыкIи культурэм ылъэныкъокIэ лъэпкъ зэфэшъхьафэу хэгъэгум исыхэмэ хэхъоныгъэхэр ашIыгъэх. Адыгабзэр тхылъыбзэ хъугъэ, лъэпкъ автономие тиIэ хъугъэ. Ахэр арых лъапсэ фэхъугъэхэр непэ тиIэ Адыгэ Республикэм.

ИкIыгъэ лIэшIэгъум, я 60-рэ илъэсхэм ыкIэхэм къащегъэжьагъэу лъэпкъ политикэу къэралыгъом щызэрахьэрэм зэхъокIыныгъэ инхэр фэхъугъэх. КПСС-ым иунашъокIэ, лъэпкъ зэфэшъхьафыхэр зы лъэпкъ, «Советский народы» шIыжьыгъэным фежьагъэх. Идейнэ Iашэу а политикэм иIагъэр интернационализмэр арыгъэ. Интернационализмэр кIэлъэныкъо гъазэу щытыгъ. Лъэпкъыбзэхэр зыми имыщыкIэгъэжьхэу, лъэпкъ хабзэхэри «пережитки прошлого» аIозэ цIыфмэ къагурагъаIощтыгъэ. Адыгэ хабзэхэм ачIыпIэ шъхьэгъэшIожь ыкIи юбилей зэфэшъхьафыхэр къихьагъэх. Нысащэхэри зэблэхъугъэ хъугъэх. Ахэмэ зэкIэми ешхэ-ешъо зэхэсыныр алъапсэ хъугъэ, ешъоным лъэшэу зиушъомбгъугъ. Ащ тхьамыкIагъоу къыпыкIыгъэр гъунэнчъ, цIыфыби екIодылIагъ. Хъулъфыгъи бзылъфыгъи зэхэсыхэу, зэдешъохэу непэ хабзэ тфэхъугъ. Адыгэмэ егъашIи зэрамыпэсыжьыгъэ зекIуакIэхэр къытхафэ хъугъэх.

КПСС-ым иполитикэ игъэцэкIэн пэрытыныгъэр аIыгъэу «национальнэ кадрэхэри» хэлажьэщтыгъэх, щысэ цIыфхэм къарагъэлъэгъущтыгъэ.

Мафэ горэм, райком КПСС-ым икоридор нэбгырэ заулэ тыхъоу тыдэтэу, адыгабзэкIэ тызэрэгущыIэрэр къызэхихыгъ, секретарь райкомэу щытыгъэ адыгэлIым. КъыткIэлъырыхьи, машIор къыдгуигъэкIэу къытэцIэцIагъ « адыгабзэкIэ государственнэ учреждением шъущэгущыIэ» ыIуи. Урысыбзэр - интернационалистым ыбзэу, илъэпкъ фэгумэкIырэр – националистэу ары зэралъытэщтыгъэр. Ары непи адыгэхэмкIэ, интернационалистыр бэу зыкIытиIэр. Илъэс пчъагъэрэ аущтэу цIыфхэр агъэплъэхъуджагъэх. Ахэр зэкIэ лъэпкъ зэхашIэмкIи, лъэпкъыбзэмкIи утынышхо тфэхъугъэх. Непэ цIыф чъэпхъыгъэу хэкум исыр зэкIэри мы тыкъызытегущыIэгъэ лъэхъаным къыхэхъухьагъэх, я пIун-гъэсэни а лъэхъаныр ары лъапсэ зыщыфэхъугъэр. Лъэпкъ элитэу непэ тиIэм инахьыби ахэмэ ащыщ.

Джы къафэдгъэзэжьын Израиль ис адыгэ къуаджэхэу Квар-камэрэ Рихьаниерэ. Тызэрэщыгъуазэу, ахэм адэс адыгэхэу, нэбгырэ миниплI нахьыбэ мыхъурэмэ абзи, яхабзи ашIокIодыгъэп, хэхъоныгъэхэр ашIыгъэх нахь. Сыда ар къызхэкIыгъэр? ЫпшъэкIэ зигугъу къэсшIыгъэмэ уарыгъуазэмэ, ащ иджэуап къептыжьын плъэкIыщт.

- Апэрэр, Израиль демократием рыпсэурэ къэралыгъу, иIэп ащ «вертикаль власти" зыфаIорэ гъэпсыкIэр.

- ЯтIонэрэр, Адыгэу ащ исхэм яIэп лъэпкъ элитэ «вертикалым» ыпIугъэу, лъэпкъ зэхэшIыкIыр зэIэзгъэхьан, щысэ дэйхэр къязгъэлъэгъун . Хьалэлэу мэлажьэх, ашъхьэ алъытэжьы, абзи яхабзи агъэлъапIэ.

- Ящэнэрэр, къэралыгъоу зэрысхэр IэпыIэгъу къафэхъу, лъытэныгъэ къафешIы.

Джы къыфэдгъэзэжьын ти Адыгэ Республикэ адыгабзэм иIофхэм язытет зынэсыгъэм. Адыгэу республикэм щыпсэухэрэм инахьыбэрэр (70% фэдизыр) зэхэубытагъэу къуаджэхэм ащэпсэух. Адыгэ къоджэшхохэу Тэхъутэмыкъуае, Пэнэжьыкъуае, Хьакурынэхьаблэ ыкIи Кощыхьаблэ район гупчэх. Адыгэкъали дэсым инахьыбэр- адыгэ. Къуаджэхэр арых адыгэ хабзэми, адыгабзэми якушъэу тлъытэрэр. Джы тежъугъэплъ, адыгэ ехъу зыщымыпсэурэ чIыпIэхэм адыгабзэм иIоф изытет. Илъэсэу икIыгъэм цIыфыбэхэр зыхэлажьэхэрэ мэфэкIыхэр, юбилей зэфэшъхьафхэр ащекIокIыгъэх. ЕджапIэр къэзыухыгъэмэ апае мэфэкI зэхахьэхэри ащызэхащагъэх. Ахэр зэкIэри ибгъотэщтых интернетым, шъулъэгъунхэ шъулъэкIыщт. Зигугъу къэсшIыгъэхэр зэкIэри урысыбзэкIэ рекIокIыгъэх. Адыгэ ехъу зыдэщымыIэ зэхахьэхэм адыгабзэр ащыIэжьэп. Ахэр зэхэзыщэхэрэри, зезыщэхэрэри адыгэ лъэпкъым щыщ чиновникых. Джащ фэд сыдрэ Iофи, чиновникхэм зэхащэрэр зэкIэри урысыбзэкIэ зэрагъафэ. Тинасыпмэ къин Iофым къыхэхьанхэп, джа зыр ары адыгабзэкIэ зэрахьэу къытфэнагъэр. Непэ, зы урок нахь тхьэмафэм зимыIэ кIэлэегъаджэм адыгабзэм иIоф ыпшъэ илъы хъугъэ. Чиновникыхэр мы Iофым зэрэхэмылажьэхэрэм нахь Iоф, щысэ пхэнджыхэр цIыфхэмэ къарагъэлъэгъоу зэрэщытыр. Сыдэущтэу кIэлэегъаджэми, кIэлэеджакIоми гуетыныгъэ къызхагъэфэщта, пащэу яIэхэмэ адыгабзэр агъэупутымэ? Чиновникхэмэ зэратекIыхэрэ щыIэп ти интелигенции. Бэрэ урехьылIэ, адыгэ лъэпкъым, адыгабзэм яIофхэр урысыбзэкIэ зэрагъафэхэу. Лъэпкъым щымыщ горэ къызахахьэкIэ псынкIэу адыгабзэр агъэтIылъыжьы- «интернационалист» шъыпкъэ къэхъух. Мы зигугъу къэсшIыхэрэр Iофым изытет изы Iахь цIыкIу ныIэп. Ащ фэдэу мафэ къэс тызэуалIэрэм гъунэ иIэп, шъуяплъ хэбзэ гъэIорышIапIэу къуаджэмэ адэтыхэм бзэу ачIэлъым. Зыми къытиIорэп шъуикъуаджэхэм адыгабзэкIэ шъуащымыгущыI, адыгабзэкIэ, адыгэхабзэкIэ шъуимэфэкIхэр зэхэщъумыщэх.

Джы агу къэзгъэкIыжьы сшIоигъу чиновникхэмрэ, депутатхэмрэ лъэпкъ автономиехэр зыкIызэхащагъэхэр. Апэрэ пшъэрылъэу лъэпкъ автономиемэ яIэр лъэпкъыбзэмрэ, лъэпкъ культурэмрэ якъэухъумэн ыкIи хэгъэхъонхэр ахэмэ ягъэшIыгъэнхэр ары. Сыдыми тылэжьыни тышхэжьыщт нэмыIэмэ, фэшъхьаф субъект тыхэтыгъэми хъуныеба. ЯзекIуакIэ къыгъэлъагъорэр, ежьхэмэ апае республикэр зэхащагъэу, дэгъоу рыщыIэнхэу IэнатIэхэр къаратыгъэхэу къащыхъоу ары.

Адыгабзэм иIоф ыгъэгумэкIыхэрэмэ къаIоу зэхэтэхы, Адыгеим ипарламент адыгабзэр синхроннэу щызэдзэкIыжьыгъэн фаеу, зи мытэрэз ащ хэслъагъорэп. Шыпкъэ ащ мылъкуи, ащ фэгъэсагъэхэ цIыфхэри ищыкIагъэх. Адэ сыдэу хъущтыха тиадыгэ районхэм ядепутатхэм язэхэсыгъохэр? Ахэмэ анахьыбэрэр адыгэх,- ахэми синхронный преводчикхэр ящыкIагъэба, зэрэхъурэмкIэ. МыщкIэ къасIомэ сшIоигъор икъу фэдизэу адыгабзэм иIоф зынэсыгъэр цIыфмэ къагурыIорэп, е амышIэрэм фэдэу зашIы, мафэ къэс уинэрылъэгъур умышIэн плэкIыщтэп. Адыгабзэр къызэрыхъухьэгъэ кушъэм, зи галстук пытэу пхыгъэхэ чиновникхэмэ, ратхьэлахьыжьы. Республикэм ипащи, министрэхэми, депутатхэми зигугъу къэсшIыгъэхэр амышIэу пIон плъэкIыщтэп, ар хэгъэкIыри, ежьхэмэ щысэу къагъэлъагъорэр ары зэрэзекIохэрэр чIыпIэмэ ащыIэ чиновникхэр.

Iофымэ язытет ыгъэгумэкIыхэрэм фэдэу зэIукIэхэр зэхащэх, бэрэ рэгущыIэх, ау лъэубэкъу гъэнэфагъэ ахэмэ язэшIохынкIэ адзыгъэу къэбгъэлъэгъон плъэкIыщтэп. Сыд фэдэ лъэубэкъуа адзымэ сшIоигъохэр:

Апэрэр, республикэм и парламент ыгъэуцIун фае хабзэ, адыгабзэм ыкIи адыгэ культурэм иIофхэм афэгъэхьыгъэу, адыгэхэр зэхэубытагъэу зыщыпсэурэ чIыпIэхэм апае. Адыгеим и конституцие адыгабзэри къэралыгъуабзэу зэритыр къыдилъытэзэ, ащ ифэшъуашэ чIыпIэ адыгэхэр зыщыпсэухэрэ чIыпIэхэм ащиубытын зэрэфаер къыщиIон фае. Ахэмэ язэшIохын фэгъэхьыгъэ программи игъусэн фае.

ЯтIонэрэр, республикэм ипащэ къыдигъэкIын фае унашъо, хабзэу зигугъу къэсшIыгъэм игъэцэкIэн фэгъэхьыгъэу, хэти пшъэдэкIыжьэу ащыкIэ ыхьырэр къыдилъытэзэ. Кадрэхэм якъыхэхын къыдилъытэн фае унашъом игъэцэкIэн фытегъэпсыхьагъэхэу ахэр зэрэщытынхэ фаехэр.

Ящанэрэр, республикэм ипащэ къыщегъэжьагъэу, анахь чиновник цIыкIум нэс (адыгэ лъэпкъым щыщхэр) адыгэ культурэм ыкIи адыгабзэм язехьанкIэ щысэтехыпIэу щытынхэу, ар хабзэ афэхъунэу.

ЯплIэнэрэр, адыгэ республикэм ыкIи адыгэ лъэпкъым афэгъэхьыгъэхэ мэфэкIыхэр ыкIи фэшъхьаф зэхахьэхэр адыгэхэр зыщыпсэухэрэ районхэм игъэкIотыгъэу ащызэхащэнхэу . Ахэр адыгэ зэхэхьэ шъыпкъэхэу, адыгабзэкIэ зэхэщагъэхэу щытынхэу .

Ныбджэгъухэр, мыхэр сэ апэ сшъхьэ къихьагъэхэр арых, культурэм ыкIи бзэм Iоф дэзышIэхэрэмэ ащ къыхагъэхъон икъун зэрашIэрэм тыщыгъуаз.

Мы зигугъу къэсшIыгъэхэмэ мылъку горэ апыкIодэнэу щытэп. НэмыкI лъэпкъ горэми ифитыныгъэхэр ыукъохэрэп. Мыщ ищыкIагъэр уилъэпкъ плъытэжьыныр, убзэкIэ угущыIэныр ары ныIэп. Шъыпкъэ, ар къины къызщыхъоу тиIэр макIэп. Апшъэ ифэна, ялIыгъэ къыхьына типащэмэ адзынэу а лъэбэкъу заулэр?

Инэу сащэгугъу, сыд Iо фаеми Республикэм пащэ фэхъугъэр адыгэ кIэлэ ныбжьыкI, къызхэхъухьагъэри фэшъхьаф уахът. Амал иI, егъэшIэрэ щытхъур лъэпкъымкIэ къылэжьынэу, лъэпкъым итарихъ къыхэнэнэу.

Нахь шъэбаIоу къэстхы сшIоигъуагъ, ау сфэлъэкIыгъэп, лъэпкъым иуз щэIэгъуае.

Дунаем щызэлъашIэрэ лIитIу ягущыIэхэмкIэ джащ къыщысыухын.

«Не так страшен шовинизм великоросса, как шовинизм обрусевшего инородца» В.И. Ленин.

«Элита воспитанная колонизаторами является главным врагом своего народа». Махатма Ганди.

Тхьэм ынэшIу къышъущеф.

Быгъушъэ Эдуард – псэупIэу Инэм

https://www.facebook.com/profile.php?id=100022167227983&hc_ref=ARS_206yKkH7LZiGNVXmdBwQ25qGPVcM6szmUEtniUj-Co0Hm-s-CWrneznuC166Dog&fref=nf