Хабзэ зэрэхъугъэу, Тыркуем щыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм ясабыйхэр илъэс къэс Адыгеим къэкIох. Мы мафэхэми ахэр тихьакIэх. БлэкIыгъэ илъэсхэм кIэлэеджакIохэр арымэ къакIощтыгъэхэр, джы купым хэтхэр нахь чъэпхъыгъэх, студентхэри Iоф зышIэхэрэри ахэтых. ЗэкIэмкIи ахэр нэбгыри 10 мэхъух.
Тхьамафэм къыкIоцI яхэкужъ щыIэнхэу къэкIогъэ ныбжьыкIэхэм программэ гъэшIэгъон афызэхагъэуцуагъ. Адыгэ Республикэм гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ тызэрэщигъэгъозагъэмкIэ, пэшIорыгъэшъэу мафэ къэс ахэр зыдащэщтхэр агъэнэфагъ. Адыгэ лъэпкъым итарихъ, икультурэ зыфэдэр къафаIотэщт. Музейхэм, республикэ гъэзетхэм яредакциехэм, къушъхьэхэм кIощтых нэмыкI чIыпIэ дахэу тиIэхэр хьакIэхэм арагъэлъэгъущтых. Мыекъуапэ иурамхэм къащакIухьащт, къэлэ паркым, Лениным ыцIэ зыхьырэ гупчэм, защагъэпсэфыщт, ащычэфыщтых. Мафэм яуахътэ гъэшIэгъонэу зэрагъакIорэм фэшъхьафэу пчыхьэрэ ныбжьыкIэхэм адыгабзэм щагъэгъозэнхэм пае егъэджэнхэр апэрэ мафэм къыщегъэжьагъэу афызэхащэх.
ШэкIогъум и 24-м къэсыгъэ ныбжьыкIэхэр АР-м и Лъэпкъ музей ащагъэх. Адыгэхэм якультурэ ыкIи ящыIэкIэ-псэукIэ ижъырэ лъэхъаным зыфэдагъэр къизыIотыкIырэ къэгъэлъэгъонхэм нэIуасэ ахэр афашIыгъэх. Джэрз пасэм илъэхъан, исп унэм фэдэ пкъыгъоу сурэтхэр зытешIыхьагъэхэр ыкIи нэмыкI гъэшIэгъоныбэ музеим иIофышIэхэм ныбжьыкIэхэм къарагъэлъэгъугъ. Джащ фэдэу Олимпиадэм имашIо изэIэпыхын епхыгъэ Iофтхьабзэу Мыекъуапэ щыкIуагъэм, Шъачэ къыщызэIуахыгъэгъэ «Адыгэ Унэм» ащытырахыгъэ сурэтхэр, АР-м и ЛIышъхьэ къырихьакIыгъэ пхъакъор, Олимпиадэм илагъэу машIор зыкIагъэнагъэр зычIэлъхэм чIэхьагъэх. НыбжьыкIэхэм ар ашIогъэшIэгъон дэдэ хъугъэ.
Тыркуем къикIыгъэ хьакIэхэр тыгъуасэ Адыгэ Республикэм итхылъеджапIэ рагъэблэгъагъэх. Адыгэ лъэпкъым ехьылIэгъэ тхыгъэу къыдэкIыхэрэр зэкIэ зыщаугъоирэ ыкIи ахэр зыщаIыгъыхэрэм апэрапшIэу чIэхьагъэх. НэмыкI тхылъеджапIэхэм ыкIи Интернетым ащымыгъотыщт къэбархэр мыщ зэрэчIэлъхэр араIуагъ. ТхылъеджапIэм иIофышIэхэм ныбжьыкIэхэр гущыIэгъу афэхъугъэх, зыгъэгумэкIырэ упчIэхэр аратыгъэх ыкIи ахэм игъэкIотыгъэ джэуапхэр агъотыжьыгъэх.
Тыркуем къикIыгъэ ныбжьыкIэхэр адыгэх, ау бзэр зэкIэми аIулъэп. Илъэсищ хъугъэу Адыгеим къэкIожьыгъэу, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым щеджэрэ Къэхъу Семих ныбжьыкIэхэр къызэрэкIощтхэр зешIэм игуапэ хъугъэ, ахэм IэпыIэгъу афэхъунэу рихъухьагъ, тыдэ кIуагъэхэми ар ягъус.
КIалэм гущыIэгъу тызыфэхъум къытиIуагъ 2011-рэ илъэсым псэолъэшI ыкIи инженер сэнэхьат зэригъэгъотынэу Адыгеим къызэрэкIуагъэр. Непэ ар я 3-рэ курсым ис, еджэныр къыухыми ихэкужъ къинэнэу ыгукIэ зэрэфаер къытиIуагъ. Тыркуем къикIыгъэ кIалэхэм Семих нэIуасэ тафишIыгъ, ахэм ащыщхэм гущыIэгъу тафэхъугъ.
Чэмышъо Эргюн илъэс 25-рэ ыныбжь, апшъэрэ еджапIэр къыухыгъэу мэлажьэ. Ящэнэрэу ар Адыгеим къэкIо.
- Непэ Тыркуем тыщэпсэуми, тыадыг, Адыгеир ары тэ тичIыгужъыр, - еIо Эргюн. - Мыщ сыкъызэрэкIощтыр къысфэмыгъэсыжьэу сежагъ. ГъэшIэгъоныбэ тагъэлъэгъу, къытфаIуатэ. Ахэм видео, сурэтхэр атесэхых, сыкIожьымэ сянэ-сятэхэм, синыбджэгъухэм язгъэлъэгъущтых. Адыгабзэр нахь дэгъоу зэзгъэшIэнэу сыфай, ащкIэ пчыхьэ егъэджэнхэр зэрэтфызэхащэрэмкIэ сэгушIо. Адыгэхэр зыщыпсэурэ чIыгум сэри сыкъэкIожьынэу сыфай.
Апшъэрэ еджапIэр къыухыгъэу полицием Iоф щешIэ Къэбжь Эмрэ. Адыгеир ыгу зэрэрихьырэр, ящэнэрэу къызэрэкIорэр къытиIуагъ. ЗэгурыIоныгъэ азыфагу илъэу адыгэхэр зыщыпсэурэ чIыгум ыгукIэ къэкIожьынэу зэрэфаер къыхегъэщы. Ащ пае Тыркуем щызэхащэгъэ курсхэм макIо, урысыбзэ зэрегъашIэ.
- Непэ тхылъеджапIэу тыкъыздэкIуагъэр зэкIэми тшIогъэшIэгъон хъугъэ, - еIо Эмрэ. - Адыгэ лъэпкъым тарихъэу пылъыр мыщ дэгъоу щызэбгъэшIэн плъэкIыщт. Кавказ заор къемыжьэзэ адыгэхэр зэрэпсэущтыгъэхэр тшIогъэшIэгъон, заом фэгъэхьыгъэ къэбарэу тшIэрэми хэдгъэхъонэу тыфай. Джащ фэдэу ижъыкIэ агъэфедэщтыгъэ Iэмэ-псымэхэр, щыгъынэу ащыгъыгъэхэр тыгъуасэ Лъэпкъ музеим къыщытагъэлъэгъугъэх. Лъэпкъ гъомылапхъэхэр тагъэшхых. КъэкIорэ илъэсми сыкъэкIонэу сыфай.
Тыркуем къикIыгъэ хьакIэхэр шэкIогъум и 30-м гъогу техьажьыщтых. Ялъэпкъэгъухэр зыщыпсэурэ Адыгеим щалъэгъугъэри щызэхахыгъэри шIукIэ агу къинэщтых.
Адыгэ Макъ
