Абрэдж Алмир
Иджы дыдэ Шэшэным я жылагъуэ IуэхущIакIуэ Саид Хачукаев адыгэ хэхэсхэм теухуауэ и еплъыкIэр утыку къырилъхьащ. ИкIий абы и тхыгъэхэм псалъащхьэ хуэхъуащ: «Сыт пщIэ зыхуэтщI адыгэхэм къыфщыщIар?»- жиIэу.
Саид Хачукаевым къызэригъэлъагъуэмкIэ адыгэхэр тхыдэм къызэрыхэщымкIэ икъукIэ лъэпкъ жануэ, лIыгъэшхуэ зыхэлъыуэ, къимыкIуэтууэ Урыс- Кавказ зауэм и зэманым бийм пэщIэтауэ щытащ. Ар щхьэкIэ мы жылагъуэ IуэхущIакIуэм къызэригъэлъагъуэмкIэ ар хамэкъэрал куэдым щызэбгырыпхъа адыгэхэм зэрахуэзахэм ипкъ итуэ гу лъитауэ жеIэр абы щыпсэу адыгэхэр икъукIэ дэхуэхахэу.
Мы жылагъуэ IуэхущIакIуэм къызэригъэлъагъуэмкIэ: «Адыгэхэр хамэ къэрал куэдым зэрыщыпсэум, икIий я бжыгъэхэр зэрыкуэдым къыщынэмыщIа зэфIэкI зиIэ цIыху куэд яхэтхэщ. Ар щхьэкIэ ахэр щэхууэ щысщ.»- жеIэрикIи къыхегъэщыр абы. ИкIий щIоупщIэр: «Мыр мыпхуэдэу щIэхъуам и щхьэусыгъуэр сыт?» - жиIэу.
Мы тхыгъэм жэуап иритыжуэ утыку къихуащ тхыдэтх, жылагъуэ IуэхущIакIуэ Абрэдж Алмир. ИкIий Абрэджым къызэрилъытэмкIэ мы шэшэн жылагъуэ IуэхущIакIуэм жиIам и I0%-ращ пэжыуэ къапщтэ хъунур. ИкIий Абрэдж Алмир къызэригъэлъагъуэмкIэ иджыпсту адыгэр къэрал 50-м щIигъум щызэбгырыпхъауэ зэрыщытым къыхэкIкIэ адыгэ Iуэхум теухуауэ иджырикI икIэм нэсыуэ зэкъуэувэным хунэмысауэ аращ. ИкIий мы Iуэхум теухуауэ адгэхэм здыщыпсэу къэралыу хъуам зыдырагъэкIун хуейуэ щытщ.
Мы адыгэ жылагъуэ IуэхщIакIуэм къызэригъэлъагъуэмкIэ адыгэ лъэпкъым дапхуэдизуэ Урыс-адыгэ зауэм ипкъ итуэ и лъэр щIамыудамикIи, дапхуэдизуэ дунейм щикъуха щымыхъуамикIи хуэм хуэмыурэ зэкъоувэжыр, икIий лъэпкъ Iуэхум теухуауэ мы иужь зэманхэм пэрыт цIыхухэр къыхэкIыурэ щIедзэр.
АдэкIэ мы Iуэхум теухуауэ и еплъыкIэр Хуитыныгъэ радиом къыжриIащ тхыдэ щIэныгъэхэмкIэ и доктор Къущхьэбий Андзор:
«Унафи къытхуремыщI, стратегии тхуремытх, дэ ди гъуэгур нэгъуэщIщ. Лъэпкъыр зэрыхуем хуэдэу и гъуэгум ирикIуэнущ, дэ дызэрыхуейм хуэдэу ди Iуэхур дыухуэжынущ, зэфIэдгъэувэжынущ. Адыгэ лъэпкъыр икIий хэкIуэдакъым, икIийкI хэкIуадэнукъым, хуэм цIыкIуу лъэпкъыр зэфIэувэжыу аращ, ди Iуэхур зэтес хъужыу аращ. Зэманым зихъуэжащ, икIий махуэ къэсыхункIэ зехъуэжыр. Пэсэрей зэманым фIыуэ зыдрагъэкIууэ щытащ адыгэхэм. Иджыпсту къекIуэкI зэхъуэкIыныгъэхэм, сыт хуэдэ лъэпкъри хыхьауэ щытщ. Сыт хуэдэ IуэхукIэ щIэныгъэкIи сыткIи проценткIэ къапщтэмэ зыми къыкIэрыхукъым. Уеблэмэ япэхэм итщ. Япэрей зэманым хуабжьу политикэм къыхэщауэ щытащ. Иджы зэманым зихъуэжащ. Япэхэм адыгэхэм къэралыгъуэ яIэу щытащ. Иджы адыгэхэм къэралыгъуэшхуэ диIэкъыми аращ къщIыхэмыщыр.»
Фигу къэдгъэкIыжынщикIи Кавказ Ищхъэрэм I8-I9 лIэщIыгъуэ хухъункIэ бжыгъэкIэ щынэхъыбэ дыдэу икIий нэхъ лъэщ дыдэу къалъытэу щыта адыгэ лъэпкъыр илъэсищэкIэ екIуэкIа Урыс- Кавказ зауэм ипкъ иткIэ зэхэкъута хъури я хэкур ябгынэн хуей хъуащ.
ИкIий мыбы ипкъ иткIэ нобэр къыздэсым адыгэхэм ящыщуэ и хэкум щыпсэужыр зэрыхъур I0% къудейщ. Адыгэхэр щызэбгырыпхъауэ щопсэур къэрал 50-м щIигъум. ИкIий мы иужь зэманхэм нэхъ хуабжьыуэ къэувын щIидзащ адыгэ Iуэхум ехьэлIа упщIэхэр. Мыбы кIуэ пэтми нэхъ жыджэрууэ йолэжьхэр къэрал куэдым щыпсэу адыгэхэм къахэкIа жылагъуэ IуэхущIакIуэхэр.
Къэбэрдей-Балъкъэр. Хуитыныгъэ радио. Баркук Инал