Ф.А. Коваленкэм ыцIэ зыхьырэ музеим (Краснодар, ур. Красная, 13) къэгъэлъэгъоныр щызэхащэ. Мэзаем и 26-м къызэIуахыщт, ау искусствэр зикIасэхэр и 27-м щегъэжьагъэу еплъынхэ алъэкIыщт.
Адыгэ Республикэм и Официальнэ лIыкIоу Краснодар краим иадминистрацие ипащэ дэжь щыIэ Трэхъо Тимур къызэрэтиIуагъэу, лъэпкъ искусствэм итарихъ куоу ухэзыщэрэ IофшIагъэу Еутых Асе иIэм мэхьэнэ ин зэхэщакIохэм раты. Илъэс 5000-м къыкIоцI искусствэм хъугъэ-шIагъэу сурэтышI цIэрыIом хилъагъорэр нэгум къыкIегъэуцо. Дышъэм, тыжьыным, джэрзым, нэмыкIхэм ахишIыкIыгъэ пкъыгъохэр А. Еутыхым «къегъэгущыIэх». Темыр Кавказым щыпсэурэ лъэпкъхэм зэлъыIэсыкIэ амалэу агъэфедэщтыгъэхэр иIофшIагъэ къыщеIуатэх. Гурыт Азием, КъокIыпIэм, нэмыкIхэм ащыщхэм зэраIукIэщтыгъэхэр культурэу яIагъэм къеушыхьаты.
Ахъщэжъгъэйхэр, чатэр, пкъыгъо зэпэжъыужьхэу шIухьафтын ашIыхэрэр, нэмыкIхэри дахэх. Анахьэу узыIэпызыщэрэмэ ащыщ Пачъыхьэ тахътэр. Ащ метритIу икIыхьагъ. Кубокхэм, фэшъхьафхэм нэр пIэпахы. А. Еутыхым IэкIэ ышIыхэрэм уяплъызэ, адыгэмэ ящыIэкIагъэр нахьышIоу зэбгъашIэ пшIоигъоу чIыпIэ уефэ.
- «Илъэс 5000-кIэ узэкIэIэбэжьмэ». Къэгъэлъэгъоным арэущтэу теджэныр къызыхэкIыгъэр Мыекъопэ культурэм хэхъоныгъэ инхэр ышIыхэу зыригъэжьэгъэ уахътэр къыдэтэлъытэшъ ары, - къеIуатэ Еутых Асе. - Ижъырэ Мысыр икультурэ илэгъоу ар щыт. Мыекъопэ Iуашъхьэу метрэ 11 зилъэгагъэм 1897-рэ илъэсым профессорэу Н. И. Веселовскэр етIэгъагъ. Дышъэм, тыжьыным ахэшIыкIыгъэ пкъыгъоу къыгъотыгъагъэхэр хэгъэгум и Къэралыгъо музей шъхьаIэ чIэлъых.
Еутых Асе къызыщыхъугъэ адыгэ чIыгур егъэлъапIэ, гукIэ ащ фэусэрэ тхакIом фэд. Нарт эпосым ехьылIагъэу тарихъ пкъыгъоу ышIыхэрэр адыгэмэ ящыIэкIэ-псэукIэ епхыгъэх. Хьашыумышым, шъыхьэм, нэмыкIхэм ясурэтхэу ышIыгъэхэм уяплъызэ шъэбагъэм, шIум, дэхагъэм гукIэ уафэкIо. А. Еутыхым иIофшIагъэхэм ащыщхэр тарихъым и Къэралыгъо музееу Москва дэтым, нэмыкIхэм ачIэлъых. 2007-рэ илъэсым Эрмитажым Адыгеим исурэтышI цIэрыIо иIофшIагъэхэр къыщагъэлъэгъуагъэх. Музеим ипащэу Михаил Пиотровскэм А. Еутыхым иIофшIагъэ осэ ин къыфишIыгъ. Шэн-хабзэхэр къыухъумэхэзэ Еутых Асе искусствэр къызэриIуатэрэм фэдэу зыми IупкIэу къымыгъэлъагъоу М. Пиотровскэм ылъытагъ.
Краснодар дэт музееу Ф.А. Коваленкэм ыцIэ зыхьырэм Еутых Асе иIофшIагъэхэм якъэгъэлъэгъонэу къыщызэIуахырэм искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр еплъынхэу зэхэщакIохэм рагъэблагъэх.
Сурэтхэм арытхэр: Еутых Асе иIофшIагъэхэм ащыщхэр.
ЕМТIЫЛЪ Нурбый
Адыгэ Макъ
tuapsepress.com