Урысей президентым и лIыкIуэ Меликов Сергей абдеж къыщыпсалъэм жиIащ, бэдаущ утыкум илъ зэгурымыIуэныгъэр лъэныкъуэкIэ къикI къарухэм къызэщIагъэсту.
УнафэщIхэм абыкIэ ягъэкъуаншэ зыми емыпхауэ лажьэ журналистхэр, пэжырытелъхьэхэр, бэдаущ Iуэхузехьэхэр.
Меликов и псалъэхэмкIэ, Кърымыр Урысейм гуагъэхьэжа нэужь къызэрыIэта патриотизмыр къэгъэсэбэпын хъуейщ.
ЩIалэгъуалэм щIэбэнын - нобэ Ищхъэрэ Кавказым и хъыбар-идеологие къэухьым къыщекIуэкIхэм а псалъэхэр хужиIащ Урысейм лъэпкъ политикэмкIэ и министру щыта, иджы ЩIэныгъэхэм я Урысей Академием этнологиемрэ антропологиемрэкIэ и Институтым и унафэщIым и къуэдзэ Зорин Владимир.
Урысейм деж щIалэгъуалэм и дэтхэнэ епщIанэри Ищхъэрэ Кавказым щыщщ. Журналист Чаблин Антон зэритхымкIэ, абы ипкъ иту гурыIуэгъуэ мэхъур идеологие хущIэкъуныгъэм и кIуэрабгъу нэхъыщхьэр а хэгъуэгум зэрыхуэунэтIар. Лъэпкъ зэщIэхъееныгъэхэм, оппозицэм, дин бэракъхэм щIэтхэм яхуэгъэза дэщтэныгъэр нэрылъагъущ, етх журналистым.
Форумым къыщыпсэлъахэм къызэралъытэмкIэ, абы и ущхьэгъури белджылыщ. Нобэ дунейпсо геополитикэм къыщохъу зэщхьэщыкIыныгъэ кууухэр.
«Архъыз-21» форумым къыщыпсэлъахэм жаIащ, «дунейпсо лъэкIыныгъэшхуэхэр зиIэ къэралым и мыхьэнэр Урысейм щIэгъэпсынщIауэ зэригъуэтыжым ар епхауэ. Абы къегъэщI КъухьэпIэми, КъуэкIыпIэми щыIэ нэгъуэщI къэрал инхэм я мыарэзыныгъэр.
Абыхэм Урысей къэралым хуэгъэзауэ кърахьэжьэ экономикэ санкцэхэм къинэмыщIауэ, идеологие текъузэныгъэри, апхуэдэу къалъытэ а зэIущIэм хэтахэм».
Зориным игу къигъэкIыжащ апхуэдэхэм деж «Iуэху куэд къызэрыкъуахыжыр». Псалъэм папщIэ, апхуэдэ щапхъэу къихьащ Британ Иным деж Литвиненко Александр и Iуэхур аргуэру къызэраIэтыжар, Гаагэ хьэкумыр ЮКОС-ым и Iуэхум зэрыхэплъэжар.
Къэрал къулыкъущIэу щыта Зориным къызэрилъытэмкIэ, а щытыкIэхэм иту, къэралыр Ищхъэрэ-Кавказ хэгъуэгум деж идеологие-къыдэшэхыныгъэ и лъэныкъуэкIэ нэхъ щIэгъэхуэбжьауэ щылэжьэн хуейщ. Абы къызэхуэсахэм ягу къигъэкIыжащ бадзэуэгъуэм и 22-м Шынагъуэншагъэ Гупжьейм и зэIущIэм деж президентым щыжиIауэ щыта псалъэхэр.
Ахэр ятеухуат къэралкIуэцI политикэм деж лъэпкъ зэхущытыкIэхэр гъэбыдэныр нэхъыщхьэу зэрыщытым. ЦIыхубэ бэдаущ утыкум и къулыкъухэри къэгъэсэбэпын хуейуэ.
Урысейм и фейдэ щыхэлъым деж Ищхъэрэ-Кавказым и щIалэгъуалэм дежкIэ зыкъегъазэ. Ауэ лъэпкъ щIалэгъуалэр хуейщ мамыру, дахэу псэуну, жэуэ Хуитыныгъэ Радиом къыжриIащ Къэбэрдей-Балъкъэрым щыщ бэдаущ Iуэхузехьэ Мурзэкъан Абубэчыр.
«ЩIалэгъуалэр здэфIым, здэхуабэм, я ныбэ из здагъуэтынуращ къыхахынур. Сыту жыпIэмэ, щIалэгъуалэр зэуэну, бэнэну хуейкъым. Щыгъын дахэ, автомобиль дахэ, псэукIэ дахэ хуейщ. ЛэжьапIэм дахэу кIуэуэ къэкIуэжу. И хъер къызэрикIыжын Iуэхугъуэ гуэр зэрихуэну хуейщ. Апхуэдэ гупщысэ зиIэхэр къэралым йокI. ЗэрызэхэсхамкIэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым икIащ нэрыбгэ 200.000 хуэдиз. Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, ялэжьын яIэкъым. Я къару узыншэр здрахьэлIэн яIэкъым».
ЩIэныгъэхэм я Урысей Академием этнологиемрэ антропологиемрэкIэ и институтым къэралым деж иджыблагъэ иригъэкIуэкIащ социологие къэхутэныгъэ.
Абы и мыхьэнэуэ щытащ урысей цIыхухэр зэлъыкъуэзыгъэувэ лъапIагъэ нэхъыщхьэхэр къэгъуэтыныр. Процент 50-м щIигъум я дэщтэныгъэкIэ япэ гупым хыхьащ патриотизм, социал зэхуагъэ, зэхуэгъэдэныгъэ лъапIагъэхэм яхуэдэхэр.
Процент 40-м щIигъум зыдащта етIуанэ гупым хиубыдащ цIыху хуитыныгъэхэр, лъэпкъ гушхуэныгъэр, дин гупщысэр, шынагъуэншагъэмрэ демократиемрэ. Процент 40-м нэхърэ нэхъ мащIэр ириарэзыуэ ещанэ гупым хыхьащ социализмыр, къэрал зэрыIыгъыныгъэр, бэдаущ унафэр, интернационализмымрэ лъэпкъ зэныбжьэгъугъэмрэ.
Зорин Владимир и фIэщу къызэрилъытэмкIэ, лъэпкъ зэрыубыдыныгъэм и хэкIыпIэ нэхъыщхьэ хъуну щытщ псоми я зэхуэдэ щIэнхабзэм зегъэужьыныр.
Иужьрей къитхыкIыныгъэхэм къызэрагъэлъэгъуамкIэ, къэралым ис цIыхухэм я процент 99.4-м жаIащ урысыбзэ зэрацIыхур.
Абы ипкъ иту тэтэрхэм я процент 42-м, осетинхэм я процент 36-м, шэшэнхэм я процент 19-м урысыбзэр я анэдэлъхубзэу жаIащ.
А зэман дыдэми урысхэм я проценти 5-м жаIащ гъунэгъу лъэпкъхэм я бзэхэм зэращыгъуазэр, (псалъэм папщIэ, шэшэным деж апхуэдэхэр процент 20 мэхъу).
Хуитыныгъэ Радио