Егъэзыгъэ IофкIэ Сирием къикIыжьхи, Адыгеим ит къуаджэу Мамхыгъэ псэупIэкIэ къэзыгъэзэжьыгъэхэм ащыщых Цэй зэшъхьэгъусэхэу Сахьидэрэ Нэджахьрэ яунагъо. Тилъэпкъэгъухэм Адыгеим щыIэкIэ-псэукIэу щагъотыгъэр зыфэдэр зэдгъэлъэгъу тшIоигъоу бэмышIэу ахэм адэжь тыщыIагъ.
Цэйхэм гушIуагъо яIэу тахэхьанэу хъугъэ, тызыщыкIогъэ мэфэ дэдэм Сахьидэ янэшыпхъоу ГъукIэлI Сумая илъфыгъищи игъусэхэу Сирием къикIыжьхи, иIахьыл гупсэхэм адэжь къеблэгъэжьыгъэхэу тащыIукIагъ. Цэйхэм ягушIуагъо адигощынэу къэкIогъагъ ягъунэгъоу псэурэ Хьагъундэкъо Щамсэти.
Сахьидэ къызэрэтфиIотагъэмкIэ, Сирием ит къуаджэу Бирхьаджэм щыпсэущтыгъэх. Ащ нэбгырэ минрэ ныкъорэм кIахьэу адыгэхэр дэсыгъэх. Ишъхьэгъуси ежьыри ясэнэхьаткIэ псэолъэшIых, ежьхэм унэе Iоф яIэу, унэхэр ашIыщтыгъэх.
- Тичылэ къагъэуагъ, щыIэжьэп, адыгэу дэсыгъэхэри зэкIэ Истамбул, Тыркуем, псэупIэкIэ кIуагъэх. - еIо Сахьидэ. - Адыгеим къызыдгъэзэжьыгъэр мэзих хъугъэ, Мамхыгъэ мэзищ хъугъэу тыщэпсэу. Унэу тызэрысыр Къэбыхьаблэ щыщэу Ламыкъо Эдик иягъ. Джыри Мыекъуапэ тыщыпсэузэ, Эдик иунэу Мамхыгъэ дэтым Сирием къикIыжьыгъэ унагъо горэ чIигъэтIысхьэ зэрэшIоигъомкIэ макъэ къытагъэIугъагъ. Нэужым тыкъакIуи, къуаджэр псэупIэкIэ тыгу рихьыгъ ыкIи осэ макIэкIэ унэр зыем къытищагъ. АщкIэ Эдик лъэшэу тыфэраз. ТызыгъэгумэкIырэр IофшIапIэ зэрэтимыIэр ары. IофшIэныр къэдгъотымэ мыдыкIэ тыкъэнэн гухэлъ тиI, чылэри ащ щыпсэурэ цIыфхэри тыгу рехьых. Мары тянэшыпхъуми тадэжькIэ зыкъигъэзэжьыгъэшъ, тшIэшъущт горэм тызэдегупшысэщт. ЧIыгуи тиI, гъатхэр къэсымэ ащи тыдэлэжьэщт. Сишъхьэгъусэрэ сэрырэ тызыпылъ Iофым бзэр умышIэу ухэхьаныр къин. Арышъ, цIыкIу-цIыкIузэ бзэри зэдгъэшIэщт, мурад горэхэри зыфэтшIыжьыщтых.
Сахьидэ адыгабзэкIэ дэгъоу зэрэгущыIэрэр умыгъэшIэгъон плъэкIырэп. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, янэжърэ ятэжърэ арапыбзэр ашIэщтыгъэп, арыти адыгэбзэ къабзэкIэ унагъом исхэм адэгущыIэщтыгъэх. Ащ къыхэкIэуи бзэр дэгъоу ашIагъ. Арэу щытми, якIалэхэм ар зэрамышIэрэм егъэгумэкIых. Ахэм яныбджэгъухэр арабых, еджапIэми ары щызэрагъэшIагъэри. Джы къуаджэм кIэлэегъэджэ хэхыгъэ щыряIэу адыгабзэри, урысыбзэри зэрагъашIэх.
- Чылэм псэупIэкIэ тыкъызэкIом апэдэдэ зишIуагъэ къытэзгъэкIыгъэхэу Ламыкъо Эдикрэ Хьагъундэкъо Щамсэт иунагъорэ лъэшэу тафэраз, - еIо Сахьидэ. - Щамсэт икIалэу Хьагъундэкъо Азмэти, ащ ышыпхъуи лъэшэу къыддеIагъэх, зыпари къызтырагъэнагъэп. Мафэ къэс тадэжь къэкIох, гъомылапхъэми, нэмыкIхэми тащагъакIэрэп.
Цэйхэм яунагъо Тхьэм шIошъхъуныгъэ фыриI. Сахьидэ къызэриIорэмкIэ, Сирием еджапIэхэм зэрачIахьэхэу диным фы-
рагъаджэх. Ежь яти шIэныгъэлэжь, философ, диным феджагъэу щытыгъэти, ащ кIырыплъызэ бэ къыздиштагъэу хъугъэр. ЦIыфым диным тхьашIошъхъуныгъэ фыриIэ зыхъукIэ нахь иIоф зэрэкIэкIыщтыр зэхишIагъэу ащ илъагъо тетэу рэкIо, нэмази ешIы.
- Сыд фэдэ хэгъэгуи цIыфыр ары нахь дахэ зышIырэри, нахь Iае зышIырэри. Нахь хэгъэгу дахэм укIоу цIыфхэр мыдэгъухэ зыхъукIэ, пкIэ иIэп. Мыекъуапэ тIэкIурэ тыдэсыгъ, зэкIэ тыгу рихьыгъ, ау адыгэу дэсыр макIэ. Тучанхэм тазычIахьэкIэ урысыбзэкIэ тадэгущыIэн тлъэкIыщтыгъэп, ар къин къытщыхъущтыгъэ. Чылэм дэсхэр зэкIэ адыгэх, нахь гупсэф бэкIэ. Тэри адыкIэ чылэр ары тызыщыпсэугъэр. Арышъ, къуаджэр тикIас, ащ щыIэкIэ-псэукIэу дэлъыми дэгъоу тыщыгъуаз, - къыIуагъ Сахьидэ.
- Хэгъэгу дах тыкъыздэкIожьыгъэр. Апэ ащ фэдэ гухэлъ тиIагъэп мыдыкIэ зыкъэдгъэзэнэу, арэу щытми
Сахьидэ тышIокIыгъэп, - мэщхы янэшыпхъоу Сумая. - Сишъхьэгъусэу Джаудэт Iофхэр иIэу адыкIэ къэнагъ. СипшъэшъитIоу Элэрэ Любнэрэ ыкIи сикIалэу Сомэр сигъусэхэу тыкъэкIожьыгъ. Сахьидэ игъунэгъоу унэ ащэу къызытеIом ахъщэ къыфэдгъэхьи, къэтщэфыгъ. Тэгугъэ мыщ тикIалэхэр нахь щыгупсэфынхэу.
Хьагъундэкъо Щамсэт:
- Мэзищ фэдиз хъугъэ Цэйхэм яунагъо тичылэ псэупIэкIэ къызыкIожьыгъэр. Лъэшэу тыгушIуагъ. УнагъомкIи, нэбгырэ пчъагъэмкIи чылэм къызыпхахъокIэ дэгъу. Унэ нэкIым къэкIожьыгъагъэх, арыти шъхьадж фызэшIокIыщтымкIэ тадэIэпыIагъ, джыри тиамал къызэрихьэу афэтэшIэ. Мыхэм ашхын ямыIэу сэ егъашIи сытIысэу сышхэщтэп. СикIали, сипшъашъи къадэIэпыIэх. Нысэри джащ фэдэ къабз, зыпщэрыхьэкIэ яIахьэ афехьы. Ежьхэми гукIэгъушхо ахэлъ. Сахьидэ янэ иIэжьэп, янэшыпхъу дэд мыдыкIэ къыщэжьыгъэр. Ащ игушIуакIэ зымыуасэ щыIэп, тэри лъэшэу тигъэгушIуагъ. Шэуджэн район администрацием ипащэ тыфэраз, къалъэплъэ. IофшIапIэ къафигъотынэуи къыгъэгугъагъэх. Ятэжъ пIашъэхэр къинкIэ яхэгъэгу икIыжьынэу хъугъагъэх, джы ежьхэм къин IофкIэ къагъэзэжьыгъ. Гъунэгъу дэгъух, гупсэфых. ЯкIэлэцIыкIухэри егъашIэм къытхэтыгъэхэм фэдэу псынкIэу къытэсагъэх. Джыри Сирием къинэгъэ тилъэпкъэгъухэри псаоу къытхэхьажьынхэу тафэлъаIо.
КIарэ Фатим
Сурэтыр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъ.
Адыгэ Макъ