Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет и Тхьаматэ Шъхьэлэхъо Аскэр
Сирием щыщ тилъэпкъэгъухэм Адыгеим къэкощыжьхэу заублэгъагъэр 2012-рэ илъэсым ижъоныгъокIэ мазэ къыщегъэжьагъэу ары. Анахьэу жъугъэу къызыкощыжьыгъэхэр 2012-рэ, 2013-рэ илъэсхэм яятIонэрэ кIэлъэныкъу.
Сирием IашэкIэ щызэпэуцужьхэу зырагъэжьагъэм къыщыублагъэу ащ щыщ адыгэ мин 1,1-м ехъумэ Адыгеим - ятарихъ чIыгужъ - къагъэзэжьыгъ. Ахэм ащыщэу нэбгырэ 603-мэ пIалъэ горэкIэ Урысые Федерацием щыпсэунхэу Iизын, нэбгырэ 421-мэ «вид на жительство» зыфаIорэ тхылъыр, нэбгырэ 22-мэ Урысые Федерацием игражданствэ, нэбгырэ 63-мэ пIалъэ горэкIэ шъхьэегъэзыпIэ аратыгъ. 2015-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м ехъулIэу ащ фэдэ пчъагъэхэр къэзытыгъэр Урысыем кощын IофхэмкIэ и Федеральнэ къулыкъу Адыгэ РеспубликэмкIэ и Къутам ары. Ащ нэмыкIэу, Адыгеим иапшъэрэ еджэпIитIумэ Сирием щыщ адыгэ кIэлэ 82-рэ ащеджэ. Тилъэпкъэгъухэм ыпкIэ хэмылъэу медицинэ уплъэкIунхэр арагъэкIух, пIалъэ горэкIэ Урысые Федерацием щыпсэунхэмкIэ Iизын, «вид на жительство» зыфаIорэ тхылъыр къаратыным пае документэу арахьылIэн фаехэмкIэ ящыкIэгъэ справкэхэр ыпкIэ хэмылъэу къараты.
Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу ТхьакIущынэ Аслъан ипресс-конференциеу бэмышIэу щыIагъэм журналистхэр къыщыкIэупчIагъэх тилъэпкъэгъухэр республикэм зэрэригъэблэгъэжьыгъэхэм, тарихъ чIыгужъым щыIакIэу илъым есэнхэмкIэ амалхэр зэрэзэрахьэхэрэм афэгъэхьыгъэу.
- Сирием къикIыжьырэ тилъэпкъэгъухэр щыIакIэм хэгъэгъозэгъэнхэкIэ IэпыIэгъу афэхъущт республикэ комиссие Адыгеим щызэхащагъэу Iоф ешIэ. ПIалъэ горэкIэ ахэр регистрацие шIыгъэнхэм, уахътэ горэкIэ республикэм щыпсэунхэу Iизын ятыгъэным, урысыбзэ, Урысыем, Адыгеим ащыпсэурэ лъэпкъхэм ятарихъ, якультурэ, хэбзэгъэуцугъэхэм алъапсэхэр ягъэшIэгъэнхэм, ятэжъ пIашъэхэм ячIыгужъ къэзгъэзэжьыгъэхэм якIалэхэр еджапIэхэм, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм ягъэштэгъэнхэм, IофшIэпIэ чIыпIэ нэкIэу щыIэхэмкIэ къэбархэр аIэкIэгъэхьэгъэнхэм, IофшIэным икъэгъотынкIэ IэпыIэгъу афэхъугъэным япхыгъэ Iофыгъохэм язэшIохынкIэ хабзэр адеIэу фежьагъ, - хигъэунэфыкIыгъ Адыгеим и ЛIышъхьэу ТхьакIущынэ Аслъан. - Сирием къикIыжьыгъэ адыгэ унагъохэм ящыIакIэ тIэкIу-тIэкIузэ зэтеуцо, ахэм ащыщхэм унэхэр зэрагъэгъотыгъэх, IофшIапIэхэм аIухьагъэх.
Атэжъ чIыгужъым къэзгъэзэжьыгъэхэм бэджэндэу аштэщт унэм икъэгъотынкIэ IэпыIэгъу къафэхъух Адыгэ Республикэм икъэралыгъо учреждениеу «ЧIыгужъым къэзгъэзэжьыгъэхэр хэзгъэгъозэжьырэ Гупчэр», чIыгужъым къэзгъэзэжьыгъэхэр хэзгъэгъозэжьырэ Унэр, Адыгэ Республикэм и Фондэу чIыгужъым къэзгъэзэжьыгъэхэм IэпыIэгъу языгъэгъотырэр. Анахьэу фэныкъо унагъохэм Адыгэ Республикэм икъэралыгъо учреждениеу «ЧIыгужъым къэзгъэзэжьыгъэхэр хэзгъэгъозэжьырэ Гупчэм» пIалъэ горэкIэ псэупIэ ащаратыгъ. Къуаджэхэм адэт унэхэр ыпкIэ хэмылъэу бэджэндэу аратых.
Анахьэу IэпыIэгъу зищыкIагъэхэр республикэм къэкощыжьыгъакIэхэр ары. ЧIыгужъым къэзгъэзэжьыгъэхэр хэзгъэгъозэжьырэ Гупчэм ахэр пIалъэ горэкIэ щыдатхэх Урысые Федерацием пIалъэ горэкIэ щыпсэунхэу Iизын къаратыным ыкIи шъхьэегъэзыпIэ щагъотыным пае.
Непэ ехъулIэу хэгъэгу зэфэшъхьафхэм къарыкIыгъэ нэбгырэ 412-м ехъу (Сирием къикIыжьыгъэ адыгэ 353-р) Гупчэм щыдатхагъ хабзэмкIэ статусэу Урысые Федерацием щыряIэщтым иIофыгъохэм язэшIохын пае нэмыкI юридическэ адрес зэрагъэгъотынэу амал зэрямыIэм къыхэкIэу. ПIалъэ горэкIэ ахэр республикэм щыпсэунхэу Iизын къаратыным тегъэпсыхьэгъэ документхэм язэхэгъэуцонкIэ Гупчэм иIофышIэхэр ахэм IэпыIэгъу къафэхъух.
Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет и Тхьаматэу Шъхьэлэхъо Аскэр ащ фэгъэхьыгъэу къыIуатэзэ, мы лъэныкъомкIэ общественнэ организациехэм мэхьанэу яIэр хигъэунэфыкIыгъ.
- Адыгэ Республикэм иобщественнэ Фондэу чIыгужъым къэзгъэзэжьыгъэхэм IэпыIэгъу афэхъурэм 2012 - 2013-рэ илъэсхэм Адыгеим къэзгъэзэжьыгъэ унагъохэм азыныкъо нахьыбэмэ мэзищым телъытагъэу зыщыпсэухэрэ унэм пае бэджэндыпкIэр афитыгъ, ащкIэ цIыфхэм агу пыкIыгъэ ахъщэр къызыфигъэфедагъ. Анахьэу фэныкъо унэгъо 21-мэ етIани мэзихкIэ зыщыпсэущтхэ унэм пае бэджэндыпкIэр афитыгъ, - къыIуагъ Шъхьэлэхъо Аскэр.
Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет къызэритыгъэмкIэ, IэкIыб къэралыгъохэм къарыкIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм азыныкъо нахьыбэр Мыекъуапэ щэпсэух, адрэхэр республикэм имуниципальнэ образование зэфэшъхьафхэм (нахьыбэу Тэхъутэмыкъое районым) ащэпсэух. Урысые хэбзэгъэуцугъэм тетэу Тэхъутэмыкъое районымрэ Мыекъопэ районымкIэ къуаджэу Мэфэхьаблэрэ унэ зыщашIыщт чIыгу Iахьхэр ахэм къащыфыхагъэкIых.
Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм унэе унэ щашIыным пае чIыгу Iахь 37-рэ къуаджэу Мэфэхьаблэ къащыфыхагъэкIыгъ. Тэхъутэмыкъое районымкIэ Афыпсыпэ къоджэ псэупIэм хэхьэрэ икъоджиплIымэ Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъуи 130-м ехъу ащэпсэу. Хабзэм ичIыпIэ къулыкъухэр, Адыгэ Хасэм хэтхэр, чIыпIэ предпринимательхэр, общественностыр къадеIэзэ чIыгу Iахьхэу къафыхагъэкIыгъэхэм ищыкIэгъэ инфраструктурэр ащагъэпсыгъ, общественностым, мылъку зиIэхэм ягупыкI IэпыIэгъукIэ, ежь тилъэпкъэгъухэм ямылъкукIэ унэ 14 агъэпсыгъ. Унихэу ашIыщтым алъапсэ агъэчъыгъах. Ащ нэмыкIэу унэгъуищмэ ежь-ежьырэу унэхэр къащэфыгъэх, зы унагъом ялъэкъоцIэгъухэм унэ къыфащэфыгъ.
Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэр джащ фэдэу Инэм къоджэ псэупIэм, Шэуджэн, Кощхьэблэ, Красногвардейскэ районхэм якъуаджэхэм ащэпсэух. Адыгэ Республикэм и Комитетэу чIыпIэ зыгъэIорышIэжьынымкIэ къулыкъухэм адэлажьэрэм унэ нэкIэу щыIэ пчъагъэр зэригъэшIагъ, Сирием къикIыжьыгъэ адыгэ унагъохэм ыпкIэ хэмылъэу ахэр аратыным бысымхэр фэхьазырых.
Тилъэпкъэгъухэм урысыбзэ ягъэшIэгъэн зэрэфаер къыдалъытэзэ, Адыгэ Республикэм гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ 2012-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм урысыбзэ ягъэшIэгъэным тегъэпсыхьэгъэ курсхэр Мыекъуапэ къыщызэIуихыгъэх. Джыдэдэми ахэм Iоф ашIэ. Курсхэм мылъкоу апэIухьэрэр республикэ бюджетым къыхэкIы. Джащ фэдэу урысыбзэм изэгъэшIэнкIэ курсхэр Тэхъутэмыкъое районымкIэ къуаджэу Пэнэхэси щызэхащэгъагъэх. 2013-рэ илъэсым Министерствэм Адыгеимрэ Урысыемрэ ащыпсэурэ лъэпкъхэм ятарихърэ якультурэрэ язэгъэшIэнкIэ курс заули зэхищэгъагъ.
- Гухэлъ гъэнэфагъэ зиIэ республикэ программэу «IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм зэпхыныгъэу адытиIэр гъэпытэгъэныр» зыфиIоу 2012 - 2016-рэ илъэсхэм ателъытагъэм диштэу Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет адыгабзэр дунэе проектэу «Bооk2» зыфиIорэм хигъэхьагъ ыпэкIэ зыщыпсэущтыгъэхэ хэгъэгум щагъэфедэщтыгъэ бзэмкIэ яныдэлъфыбзэ Адыгеим къэзгъэзэжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм зэрагъэшIэным пае. Джащ фэдэу урысыбзэр зызэрагъэшIэ нэуж тилъэпкъэгъухэм ясэнэхьаткIэ Урысыем Iоф щашIэн алъэкIыным пае IэкIыб къэралыгъохэм къащаратыгъэ дипломхэр Урысыем къыщыдалъытэн зэралъэкIыщт шIыкIэр бзэ зэфэшъхьафхэмкIэ зэрадзэкIыжьыгъ, - хигъэунэфыкIыгъ Шъхьэлэхъо Аскэр.
2002-рэ илъэсым бэдзэогъум и 25-м аштэгъэ Федеральнэ законэу N 115-р зытетэу «IэкIыб къэралыгъохэм яцIыфхэм Урысые Федерацием правовой положениеу щыряIэм ехьылIагъ» зыфиIорэм фашIыгъэ зэхъокIыныгъэхэм 2015-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м къыщегъэжьагъэу кIуачIэ яIэ хъугъэ. Ахэм къащыдэлъытагъ пIалъэ горэкIэ Урысые Федерацием щыпсэунхэу Iизын, «вид на жительство» зыфаIорэ тхылъыр къаратыным, Iоф ашIэнэу Iизын е патент къаратыным пае IэкIыб къэралыгъохэм яцIыфхэм урысыбзэр, Урысыем изаконхэмрэ итарихърэ зэрашIэрэр къэзыгъэшъыпкъэжьырэ тхылъхэр аIэкIэлъын зэрэфаер.
Ащ фэдэ тхылъхэм ахэхьэх сертификатхэу, гъэсэныгъэу яIэр къэзыушыхьатырэ документхэу, аттестатхэу 1991-рэ илъэсым ыпэкIэ СССР-м хахьэщтыгъэ къэралыгъохэм къащаратыгъэхэр. Джащ фэдэу гъэсэныгъэу, IэпэIэсэныгъэу яIэр къэзыушыхьатырэ документхэу IэкIыб къэралыгъохэм яцIыфхэу Урысыем къэралыгъо кIэух аттестациер гъэхъагъэ хэлъэу щызыкIугъэхэм къаратыгъэхэри аштэх.
Адыгэ къэралыгъо университетым имеждународнэ факультет уплъэкIунхэмрэкIэ Гупчэу щызэхэщагъэм непэ сертификат къащаIахын алъэкIыщт. ШэпхъакIэхэм атетэу мыщ щылэ мазэм и 30-м апэрэу уплъэкIунхэр щызэхащагъ. Шъугу къэдгъэкIыжьын, Адыгэ къэралыгъо университетым IэкIыб къэралыгъохэм яцIыфхэм яуплъэкIункIэ Гупчэу лъэпкъхэм язэкъошныгъэ и Урысые университет (къ. Москва) щызэхэщагъэм зэзэгъыныгъэ зэрэдишIыгъэр ыкIи а зэзэгъыныгъэм тетэу уплъэкIунхэр зэрэзэхащэрэр.
Урысыбзэ зымышIэхэрэм е дэеу ар зышIэхэрэм апае Адыгэ къэралыгъо университетым имеждународнэ факультет уплъэкIунхэмрэкIэ Гупчэу щызэхэщагъэм IэкIыб къэралхэм яцIыфхэм урысыбзэр зыщызэрагъэшIэн алъэкIыщт курсхэр къыщызэIуахыгъэх.
- Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитетрэ Урысыем кощын IофхэмкIэ и Федеральнэ къулыкъу Адыгэ РеспубликэмкIэ и Къутамэрэ зэдызэхащэгъэ Iэнэ хъураем кощын Iофхэм яхьылIэгъэ хэбзэгъэуцугъэм зэхъокIыныгъэу фашIыгъэхэм ыкIи 2015-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м къыщегъэжьагъэу кIуачIэ зиIэ хъугъэхэм щатегущыIагъэх. Iэнэ хъураем республикэ общественнэ организациехэр, лъэпкъ-культурэ объединениехэу республикэм щызэхэщагъэхэм ыкIи тилъэпкъэгъухэмрэ къихьагъэхэмрэ Iоф адэзышIэхэрэм япащэхэр къырагъэблэгъэгъагъэх, - къыщаIуагъ Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет.
Сирием къикIыжьыгъэ адыгэхэм шIушIэ IэпыIэгъоу арагъэгъотырэм игугъу къэшIыгъэн фае. ЧIыгужъым къэзыгъэзэжьыгъэхэм IэпыIэгъу афэхъурэ общественнэ Фондэу 1997-рэ илъэсым республикэм щызэхащагъэм 2012-рэ, 2013-рэ илъэсхэм мылъкум икъэугъоинкIэ Iофышхо зэшIуихыгъ. 2012 - 2013-рэ илъэс еджэгъухэм сомэ 3000 хъурэ стипендиехэу Фондым къыхэкIыхэрэр Сирием щыщ студент 62-мэ мазэ къэс аратыщтыгъ. Джащ фэдэу унэгъо 77-мэ мылъкукIэ адеIагъэх. ЗэтыгъокIэ Фондым сомэ 3000 зырыз кIэлэеджакIохэм аритыгъ. Спонсорхэм яахъщэкIэ Сирием къикIыгъэ нэбгырэ 11-р Адыгэ къэралыгъо университетым иподготовительнэ курсхэм ащырагъэджагъэх, нэужым еджэнхэу федеральнэ квотэ ахэм къыдахын алъэкIыгъ.
Мылъкум икъэугъоинкIэ непэ Фондым СМС-IэпыIэгъур къызфегъэфедэ. ТапэкIэ Фондым IэкIыб къэралыгъохэу адыгэхэр зыщыпсэухэрэм яобщественнэ организациехэм мылъку зэраугъоирэмкIэ макъэ аригъэIугъагъ. Тыркуем щыпсэурэ адыгэхэм ахъщэу къагъэхьыгъэр доллари 100 зырызэу Сирием къикIыгъэхэу тиреспубликэ щеджэрэ студентхэм атырагощэгъагъ. Тыркуем щыщ сатыушIэ заулэмэ сомэ мин зырыз студент 41-мэ аратыгъ. Тыркуем ис адыгэ унэгъо заулэмэ сомэ мин 90-рэ фэдиз Сирием къикIыжьыгъэ унагъохэм къафарагъэхьыгъ.
Адыгэ Республикэм игъэцэкIэкIо къулыкъухэм яIофышIэхэм ямылъкоу сомэ 1530355-рэ хъурэр 2013-рэ илъэсым анахьэу фэныкъогъэ унэгъо 26-мэ афызэхадзагъ.
Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм мылъку афэугъоигъэным къыхэлэжьагъэх Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо Совет - Хасэм идепутатхэр, Краснодар краимкIэ Успенскэ районым хэхьэрэ къоджищмэ адэсхэр, ХышIуцIэ Iушъом щыпсэурэ адыгэхэр, Адыгэ Республикэм иобщественнэ организациеу «Адыгэ Хасэр», Тэхъутэмыкъое районым, Адыгеим инэмыкI псэупIэхэм я Адыгэ Хасэхэр, республикэ общественнэ организациеу «ЧIыгужъым къэзыгъэзэжьыгъэхэр хэзыгъэгъозэжьырэ Унэр», Адыгэ Республикэм мамырныгъэмкIэ и Лигэ, Адыгэ Республикэм щыпсэурэ къэндзалхэм яобщественнэ организациеу «Дуслык» зыфиIорэр.
Адыгеим лэжьыгъэ ыкIи нэмыкI гъомылапхъэхэр къыщызыхьыжьыхэрэм Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм ренэу яшIушIэ IэпыIэгъу алъагъэIэсы. ГущыIэм пае, 2014-рэ илъэсым комиссием иунашъокIэ шIушIэ IэпыIэгъум ахэр хэлэжьагъэх. Лэжьыгъэрэ нэмыкI гъомылапхъэрэ къэзыхьыжьыхэрэм Адыгэ Республикэм и Фондэу чIыгужъым къэзыгъэзэжьыгъэхэм IэпыIэгъу афэхъурэм хьаджыгъэ тонни 4-рэ тыгъэгъэзэ дэгъэ тонни 2,5-рэ IэкIагъэхьагъэх. Джащ фэдэу IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ Министерствэмрэ ащ къыфэIорышIэрэ учреждениехэмрэ гъомылапхъэхэр ыкIи унэгъо кIоцIым анахьэу щящыкIэгъэ пкъыгъохэр Фондым IэкIигъэхьагъэх. Мылъкоу ахэм къаугъоигъэмкIэ унэгъуи 136-мэ, Сирием къикIыгъэхэу республикэм иапшъэрэ еджапIэхэм ачIэсхэм адеIагъэх.
2015-рэ ИлъэсыкIэр къызихьащтым ехъулIэу анахьэу фэныкъорэ унэгъо 21-мэ шIушIэ IэпыIэгъу аратыгъ. Адыгеим хабзэ щыхъугъ тилъэпкъэгъухэу зичIыгужъ къэзыгъэзэжьыгъэхэм якIэлэцIыкIухэр ИлъэсыкIэм тегъэпсыхьэгъэ республикэ шIушIэ Iофтхьабзэхэм къарагъэблэгъэнхэр, зыныбжь илъэс 14-м нэмысыгъэ кIэлэцIыкIу пстэуми илъэсыкIэ шIухьафтынхэр аратынхэр, тилъэпкъэгъухэм якIэлэцIыкIухэу Урысыем къыщыхъугъэхэм шIухьафтынхэр афашIынхэр.
2014-рэ илъэсым Iоныгъом и 1-м къыщегъэжьагъэу Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм якIэлэцIыкIу 86-р республикэм иеджапIэхэм ачIэхьагъ. Адыгэ Республикэм гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэрэ муниципальнэ хабзэм икъулыкъухэмрэ еджапIэхэм ахэт тхылъеджапIэмэ яфондхэмрэ спонсорхэм ямылъкурэ къызыфагъэфедэзэ, апшъэрэ классхэм арысхэм зэрырагъэджэщтхэ тхылъхэр аIэкIагъэхьагъэх. Илъэси 3 - 7 зыныбжь сабыйхэр кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм аштагъэх.
Къалэу Мыекъуапэ щыпсэухэрэм IофшIапIэ къафэгъотыгъэнымкIэ Гупчэм IофшIэнымкIэ рынкэм IофшIэпIэ чIыпIэ нэкIхэу щыщыIэхэм яхьылIэгъэ къэбархэр ягъэшIэгъэнхэм тегъэпсыхьагъэу Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм зэIукIэгъуищ адыриIагъ. Джыдэдэм нэбгырэ 200-м ехъу псэолъэшIыпIэхэм, производствэхэм, фэIо-фашIэхэр зыщагъэцэкIэрэ лъэныкъом, сатыум, общественнэ гъэшхэным, медицинэм ащэлажьэ, культурэм фэгъэзагъэу Iоф ашIэ. Унэгъо заулэмэ унэгъо хъызмэтыр зэрахьэ.
Сирием къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм яIахьылхэм якъэгъотын Адыгэ Республикэм и Комитет Iоф дешIэ. Сирием къикIыжьыгъэхэм адыгэ лъэкъуацIэу ахьыхэрэр агъэнэфагъэх ыкIи ахэр къэбар жъугъэм иамалхэмрэ Интернет-сайтхэмрэ къарагъэхьагъэх. Республикэм ис унэгъо заулэ ялъэкъоцIэгъухэм адеIэхэу рагъэжьагъ (унэм ишIынкIэ гъомылапхъэкIэ адеIэх, ыпкIэ хэмылъэу зыщыпсэущтхэ унэр араты, унагъом къихъухьэрэ хъярхэм къарагъэблагъэх).
Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет тилъэпкъэгъухэр щырагъэблагъэх. 2014-рэ илъэсым тилъэпкъэгъу нэбгыри 176-мэ Комитетым итхьаматэрэ тилъэпкъэгъухэм зэпхыныгъэ адыряIэнымкIэ отделым ипащэрэ зафагъэзагъ. Ахэм япроцент 90-м ехъур Сирийскэ Араб Республикэм къикIыжьыгъэх. Тхылъ пстэуми ахэплъагъэх. Тхылъхэм япроцент 80-м ехъумкIэ лъэIоу яIагъэхэр афагъэцэкIагъэх, тхылъищ щагъэзыягъ, адрэхэм язэхэфын ыуж итых.
- Сирием щыщхэу ренэу е уахътэ горэкIэ Мыекъуапэ, Адыгеим икъуаджэхэм ащыпсэунхэу къэкIуагъэхэм мигрант фэдэхэу зэрямыплъыхэрэр къэIогъэн фае. Комитетым изаказкIэ социальнэ ушэтынхэу зэхащэгъагъэхэм ар нафэ къашIыгъ. IофшIэнымкIэ рынкэм ахэм гумэкIыгъо гори къыралъхьэрэп, сыда пIомэ аIухьанхэу зыфэмыехэ IофшIэпIэ чIыпIэ нэкIхэр ары ахэм аубытыхэрэр. Ахэм ащыщыбэмэ яIоф къызэIуахы, унэе IэпыIэгъу хъызмэтыр зэрахьэ, лъэпкъ IэрышIхэр ашIыхэ ашIоигъу, - хигъэунэфыкIыгъ Шъхьэлэхъо Аскэр.
Зэсэгъэхэ щыIакIэр къэзыбгынэгъэ, мылъкуи, IофшIапIи зышIокIодыгъэ тилъэпкъэгъухэм ятарихъ чIыгужъ къагъэзэжьыгъэу зэрэщыпсэухэрэм агу къеIэты.
Адыгэ Макъ