Урысейр пылъщ Сирием щыпсэу адыгэхэр къызэримыгъэкIуэжынум


19-нэрэ лъэщIыгъуэм Сирие къэралыгъуэр зи псэупIэ хъуауэ щыта адыгэхэр, сыт нобэхэм я щIыналъэу Ищхъэрэ Кавказу я адэжьхэр зыщыпсэуам ягъэзэжыну хуитыныгъэ щIимыIэр, здахуауэ щыта Сирем иджыпсту зауэ щекIуэкIкIэ, апхуэдэ упщIэхэр къыщыхощ Kavpolit сайтым щызэбгырыгъэкIа тхыгъэ «Къригъэлыфыну пIэрэ Урысейм, Сирем щыпсэу адыгэхэр» жыхуиIэм. 

Тхыгъэм къызэрыхэщымкIэ, къэхъу къащIэ зэрыхь зэрийр зилажьэу ябжыр Европэ зэкъуэтырщ. Европэм демократие щытыкIэ Сирие къэралыгъуэм щиублэну хэмытамэ къэралыр зыбгынэ цIыху куэди щыIэнукъым жи. КъыщнэмыщIауи тхыгъэм къыщыхощ, Урысейм Сирием щыригъэщекIуэкI политикэр щаубын къэгъэнауэ зыуи къыщыхэщыхэкъым жиIэу. 

Натпресс хъыбарыбэ Iэмалым зэритхымкIэ, Урысейм сэри дэIэпыкъуныгъэ яхуэсщIри Сирие зауэм кърихужьахэм 20I5 гъэм щIышылэ мазэм изым Адыгей республикэм и деж цIыху 280м псэупIэ щащIыну хуиту щIы яхухэсхати абы щыщу къэкIуэну гукъыдэж зыщIар 2I0рщ, адрей псэупIэ хухэсхахэр къэнэжащ зыри къэмыкIуэу жи. Ауэ щыхъукIи апхуэдиз цIыху бжыгъэ Урысейм къригъэблэгъауэ ар пэжкъым, нэпцIыу ятхри хаутIыпщхьащ амыхъу, жи хъыбарыбэ Iэмалым. 

Урысей Федерацэм ифIэфIкъым, Сирие цIыхухэр и къэралым къригъэхьэнууи, абы папщIэкIэ хабзэ ткIий къемызэгъхэр къигъэунэхуурэ, Сирие цIыхухэм пэIэщIэ зэрызищIынум хущIокъу. Хамэкъэралым щыпсэу адыгэхэм къагъэзэжу сыт щыгъуи я хэкужь щыпсэуну гу къыдэж зиIэ дэтхэнэ зыми пэрыуэну хуимыту Урысейм и хабзэм итщ. Ауэ, нобэрей махуэмкIэ а хабзэр Урысей щIехъумэ, уеблэмэ зыщегъэгъупщэри къызэримыгъэсэбэпынум пылъщ. 

«Къригъэлыфыну пIэрэ Урысейм, Сирем щыпсэу адыгэхэр» жэуэ Kavpolit сайтым щызэбгырагъэкIауэ зицIэ къитIуа хъыбарым и жэуапыу ягъэуващ, къригъэлынур къэгъэнауэ, адыгэ нэхъыбэ хэкIуадэхукIэ Урысейм нэхъ къещтэ жиIэу. 

Сирием къикIыжу Ищхъэрэ Кавказым кIуэжыф адыгэхэр егъэлеяуэ мащIэ дыдэщ. Зауэр къызэрыхъей лъандэрэ, Сирием къикIауэ, Адыгей республикэм щыIэхэм я бжыгъэр псори зэхэту зэрыхъур цIыху 600щ. ЗэрыжаIэмкIэ Сирием къикIыжа адыгэхэм ядэIэпыкъуурэ урысыбзэмрэ Урысейм и тхыдэмрэ зэрагъэгъащIэ дерс иратыурэ, къыщынэмыщIауи, зэман пыухыкIакIэ щыIэну хуитыныгъэ яIэу миграцэ IуэхущIапIэм дэфтэрхэр щыхузэрагъэпэщ. 

Украинэм щекIуэкI зэрызехьэм къыхэкIри цIыху мин 440 хуэдиз Урысей къэкIуауэ щыIэщ. Иджы урегъэгупсыс Украинэм къикIахэр щигъыIэм нэхъ ифIэфIУрысейм, Сирием къикI адыгэхэм нэхъ жиIэу. ГъэщIэгъуэныращи, Сирием къикI адыгэхэр,Европэм зэкъуэтхэм яфIэфIу щагъыIэщ. Ауэ щыхъукIи ахэр нэхъ зыпэгъунэгъури, нэхъ зыфIэфIу щызгъэIэн хуейр Урысейрт. 

А Iуэхур къызэрыщыхъур къыжиIэну Хуитыныгъэ радиом зыхуегъазэ Налшыч щыщ зы щIалэ и цIэ унэцIэр къыхэмыщмэ нэхъ къищтэу. 

Урысейм у шэрджэс лъэпкъыу ущытмэ укъриыгъэримыгъэхьэнум йолэжь.Ахэр хиубыдыкIауэ иджыпсту Урысейм иIыгъщ. Эдыду кIэлъоплъ, квотэ бдзаджэхэри иIэщ псалъэм папщIэ илъэсым цIыху 20 – 30 нэхъ нэхъыбэ къивмыгъэхьэж жаIэу квотэ бзаджэ зэрехьэр. Европэм сыт хуэдэ хабзэри щолажьэри абы уздэкIуэныр куэдыкIейщ. Сыт тIэ Сирием къикIхэм ящIэну къахуэнэжыр, мыбыкIэ къыщамыгъэкIуэжкIэ , занщIэу Европэм кхъухьлъатэкIэ щымылъэтэфкIэ, средиземное море зыпыбупщIын хуейкъэ. Мыбы къагъэкIуэжатэм сухопутнэкIэ къэкIуэжыфынут. Уысейр мэшынэр, мыпхуэдиз шэрджэсыр мыбы къихьэжмэ къэру хъужынурэ щIыхэр яубыдыжыну къыдэныкъуэкъунущ жаIэри. 

Урысейм, Сирием къикIыжхэр къыфIэIуэхуу дэIэпыкъуныгъэ зэрыхуимыщIыр япэрауэ хуахь, иджыпсту Урысейм щекIуэкI кризисым къыхэкIкIэ и цIхубэм сом ябгъэдэмылъу шхынхэри къахуэмыщэхуу зэрыщытым. Урысейм Сирей Iуэху зыримыхуэми езым проблемэр икуэдщ жаIэ щIыкIэу. 

ЕтIуанэу ар хуахь, Урысейм лэжьыгъэр щымащIэщи ахэр къэкIуэжмэ нэхъ мащIэж иджыри хъунущ жаIэр. Ещанэу ар хуахь абы къикIыжхэр ислъам къэралыгъуэ зыфIэзыщыжа зауэлIхэм яхэтау къыщIэкIмэ, апхуэдэ цIыхухэр уи къэралым щыбгъэпсэуну шынгъуэщ жаIэу. Натпресс газетым зэритхымкIэ, иджыри кризисыр къэмыхъей ипэ лэжьакIуэ докIуэ жаIэурэ Сирием и цIыхуу Урысей щопсэу цIыху минитIым нэблагъэ. 

Дыжьын Иннэ. Хуитыныгъэ радио. Къэбэрдей Балъкъэр