Журналэу «Ныбджэгъум» ия 6-рэ чэзыу номер къыдэкIыгъ


Адыгэ къэралыгъо университетым истудент куп Iоф зыдишIэрэ журналэу «Ныбджэгъум» ия 6-рэ чэзыу номер шэкIогъум, 2015-рэ илъэсым къыдэкIыгъ. Ар анахьэу зыфэгъэ­хьыгъэр апшъэрэ еджэпIэшхоу Адыгэ къэралыгъо университетыр зызэхащагъэр илъэс 75-рэ зэрэхъугъэр ары.

Журналым иредактор шъхьа­Iэр шIэныгъэлэжьэу, доцентэу Хъуажъ Нурет. Пшъэ­дэкIыжь зыхьырэ редакторыр Сихъу СултIан.

«Ныбджэгъум» къыIуатэ­рэмкIи ишъошэ-гъэпсыкIэкIи зэдэштэныгъэ дахэ иI. Адыгэ щыIакIэм илъэныкъо пстэумэ анэсэу, непэ тиреспубликэ щыхъурэ-щышIэрэр нэм къы­кIигъэуцоу журналыр щыт. Мы зичэзыу къыдэкIыгъоми бэ гъэшIэгъонэу къыдэхьагъэр, адыгэм тилъэ­хъан идунэететы­кIэ ухащэу ахэр къысщэ­хъух.

Адыгэхэр нэмыкI цIыф лъэпкъхэм къахэзыгъэщыхэрэр адыгагъэр ары, ащкIэ апэрэр хьакIэпэгъокIыкIэр ары. Ащ гу лъыуигъатэу, мэфэкIыбэр къы­зыщекIокIырэ Адыгеим иIанэ сыдигъуи зэрэзэIухыгъэр, хьа­кIэр лъэпкъым зэрилъапIэр, хьакIэзещакIэм зэрэфытегъэ­псыхьагъэр къаушыхьаты ти­шъолъыр ит шхэпIэ зэтегъэпсыхьагъэхэу (къуаджэу Кощхьа­блэ къыщызэ­Iуа­хы­гъэу) «Дамыгъэ», Хьакурынэхьаблэ ишхэ­пIэ зэгъэфагъэу «Абдзах» зыфиIо­хэрэм ясурэт те­плъэ кIэракIэхэу тлъэгъу­хэрэм.

Адыгэ къэралыгъо университетыр илъэс 75-рэ зэрэ­хъугъэм фэгъэхьыгъэ гущыIэу «Университетымрэ адыгэ шIэныгъэ-гъэсэныгъэ Iофымрэ» зыфиIоу Хъунэго Рэщыдэ къышIыгъэм журналым чIыпIэ щиубытыгъ. Еджэ­пIэшхом игъогу зыфэдагъэр, иапэрэ илъэс лъэбэкъухэм къа­щегъэжьагъэу непэрэ мафэхэм къанэсыжьэу универси­тетым зызэриштагъэр, хэхъоныгъэ инхэр зэриIэхэр, Урысыем иапшъэрэ еджэпIэшхо анахь дэгъухэр ищысэтехы­пIэхэу, ар дахэу ыпэкIэ зэрэ­лъыкIуатэрэр къыщиIуагъ.

УнаIэ зытырыуегъадзэ Юсып Заур икъэIотэн зэгъэзэфагъэу «ХьакIэщыр — лъэпкъым ­инеущ» зыфиIорэм. КIэлэ ныб­жьыкIэм хьакIэщым епхыгъэ гущыIэу къышIыгъэм уигуапэу уегъэдаIо, игупшысэ деогъаштэ.

Лъэпкъым икушъапIэр къуа­джэр ары. Тиадыгэ ­къуаджэхэр щэIэфэхэ адыгапсэр пытэщт, тыгуи зиIэтыщт. Адыгеим итыгъэ къуаджэ пэпчъи, джы непэ къэсыгъэу щыIэхэми къэбар хэушъхьафыкIыгъэ зырыз апылъ, ахэр зэкIэ кIэтыугъуаеу, зэдгъашIэу, ахэм тафэсакъэу тыухъумэхэмэ, тилъэпкъ тхыдэ ылъапсэ пытэщт. Тарихъ Iо­фыгъо иныр журналым къызэрэдилъытэрэм ищысэу сеплъы «КощхьаблитIу якъэбар» зыфиIорэ тхыгъэу Адыгеим ит къуаджэу Кощхьаблэрэ Къэрэщэе-Щэрджэсым и Хьэбэз район щыIэ Куэщхьэблэрэ уафэзгъэнэIуасэрэр, ахэр зэшым фэзыгъадэхэрэр.

ЦIыфымкIэ анахь ны бы-
дзыщэ папкIэр и ЧIыгу, ихэку, Хэгъэгур арых. Анахь ЧIыгу IэшIур, лъапIэр о апэрэ лъэбэкъур зыщыбдзыгъэу, узы­гъашхэу, узыщапIурэр ары. УичIыгу игъэбэжъу джары ­ухэтми анахь хьалэл зыкIып­фэхъурэр. Ти Адыгей, Тхьэ­шхор къытфэупсагъэу, сыдрэ лъэныкъокIи зэтегъэпсыхьагъ, хабдзэрэр зэкIэ дахэу тичIы-
гу къыщэкIы, адыгэ щаир цIэрыIо хъугъэ. ЧIыгум тегъа­шхэ, лэжьэкIо Iапшъэхэу ащ емызэщыжьэу дэлажьэхэрэр зэфэдэкIэ тикъуаджэхэм адэсых, «улажьэмэ лыжъ пшхын» зэраIорэр сыдигъуи аIу телъэу, хъупхъэ дэдэхэр щыIэх. Ахэм ащыщых къуаджэу ХьакIэм-
зые (АдыгеимкIэ) ­щыпсэухэрэ ХьакIэмыз зэшъхьэгъусэхэу Хьаджэтбыйрэ Эммэрэ. Мыхэм яхэтэшIагъэ сурэт дахэм фэд, хэтэрыкI зэфэшъхьафыбэр — помидори, бжьыни, бжьыныфи — афэбагъо, ахэр иных, къабзэх, лъэгъупхъэх. Къоджэдэс унэгъо IофшIакIом ехьылIэгъэ тхыгъэри гъэшIэ­гъоны.

«Ныбджэгъум» ыгузэгу нэ­кIубгъуитIум тиеджэкIо анахь сэнаущ чанхэу, гъэсэныгъэм лъэшэу зыфищэхэрэм «яжъо­гъо»— сурэтхэр дэтых —тиныб­жьыкIэхэр арыхэба къэкIощтыр зыфэдэщтыр зэлъытыгъэхэр. Мы анахь дэгъуцIэр зиIэхэм, къэзылэжьыхэрэм адрэ пстэуми адырагъэштэнэу тафэлъаIо.

Журналым инэкIубгъохэм тищыIакIэ мэфэкIыбэу къыхафэхэрэм нахь икъоу тафа­гъэнэIуасэ: Адыгеим илъэси 5 хъугъэу лъэпкъ IэшIагъэхэм яфестиваль щызэхащэ, ар IэпэIэсэныгъэ зыхэлъхэр къы­хэгъэщыгъэнхэмкIэ уасэ зиIэу щыт. Лъэпкъ искусствэм зэрэхахъорэр статьяу «Непэрэ искусствэм ыкIи культурэм алъапсэх» зыфиIорэм къыщы­Iотагъ.

IэшIэгъабэ зиIэхэу арых ­адыгэхэр тарихъым зэрэхэтхэр. Ащ ищыс непи IэпэIасэхэр гъучIым, пхъэм, дэн-хэдыкIыным алъэныкъокIэ тиныбжьыкIэхэм къызэрахэкIыхэрэр. IэшэшIы-ным пылъ Джатэжъей Анзор ехьылIагъ Шоджэн Iэминат итхыгъэ.

ЦIыфымкIэ зынахь лъапIэ щымыIэр псауныгъэр ары. Ащ елъытыгъэу, гъогурыкIонымрэ тиныбжьыкIэхэмрэ зэрэзэ­хъулIэхэрэм ехьылIагъ зэдэ­гущыIэгъоу полицием иполковникэу Гъомлэшк Байзэт да­шIыгъэр.

Спортым иIофыгъо пIуныгъэ тэрэзым ылъапсэу елъытэ Шэуджэн районым Iэпшъэрызэо спортымкIэ итренерэу Даур Хьамедэ. ДэгущыIагъэр Сихъу СултIан.

«Ныбджэгъум» зыкIи щы­гъупшэхэрэп хэкум къэзыгъэ­зэжьыгъэ тилъэпкъэгъухэр, ахэм ащыщыбэ унэгъо дахэ хъугъэ­хэу, шъхьэIыгъыжьыкIэ амали яIэу Адыгэ Республикэм зэрисыр къыщыIотагъ «Хэкум кIорэ гъогум зэрипхыгъэх» зы­фиIорэм.

2015-рэ илъэсымкIэ «Адыгеим ипшъэшъэ тхьамат» зыфиIорэ цIэ лъапIэр зыфа­гъэшъошагъэу, Кощхьэблэ рай­онымкIэ къуаджэу Еджэркъуае щыщэу Джарымэ Дианэ Беданэкъо Замирэ дыриIэгъэ гущыIэгъури къыдэхьагъ журналым.

«Гум исатырхэр» зыфиIорэ нэкIубгъом Унэрэкъо Налбый, Нэгъой Фатимэ, Боджэкъо Бэлэ яусэ зырыз къихьагъ. Журналэу «Ныбджэгъум» имэфэкI къыдэкIыгъо хэбдзын хэмытэу зэгъэфагъэ, узIэпищэу уеджэ.

 Мамырыкъо Нуриет