Японием къикIыгъэхэм лъэпкъ гупшысэу къаIэтыгъэр зы илъэскIи зэшIопхын плъэкIыщтэп. Ар къыдэтлъытэзэ, зэхахьэу зыхэлэжьагъэхэм еплъыкIэу афытиIэр зэфэтхьысыжьы тшIоигъу. ШIэныгъэлэжьэу Ицудзи Тангику, музыкэм пыщагъэу Чика Шинохара лъэпкъ зэфэшъхьафхэр искусствэм ыбзэкIэ зэдагъэгущыIагъэх.
Апэрэ зэIукIэгъур
Хэгъэгу чыжьэм къикIыгъэхэм апэрэу уаIукIэмэ, сэламым нэмыкIэу сыда зэдэгущыIэгъур къызыщебгъажьэмэ нахьышIур? Лъэпкъ искусствэм щызэлъашIэрэ ГъукIэ Замудин къызэриIуагъэмкIэ, Японием къикIыгъэхэр адыгэхэм афэдэх, псынкIэу уагурыIощт.
Ицудзи Тангику урысыбзэр ешIэ. Хоккайскэ университетым идоцент, филологием пыщагъ. ЯпчъагъэкIэ бэ мыхъурэ лъэпкъэу айнхэм, чIыпIэрыс лъэпкъхэм ятарихъ, якультурэ, яшэн-хабзэхэр зэгъэшIэгъэнхэмкIэ егъэжьэпIэшIухэр ышIыгъэх. Ишъхьэгъусэу Чика Шинохара орэдыIу, музыкальнэ Iэмэ-псымэхэм афэнэIуас.
— Адыгеим дэгъоу къыщытпэгъокIыгъэх, — къаIуатэ япон хьакIэхэм. — ГумэкIэу тиIэр тщагъэгъупшагъэу къытщэхъу. ГъукIэ Замудин адыгабзэр тегъашIэ…
ХьакIэхэр мэщхых, зэIукIэгъум гукIэ зэрафэхьазырхэр къахэщы.
Ректорым дэжь
Адыгэ къэралыгъо университетым иректорэу Хъунэго Рэщыдэ хьакIэхэр IукIагъэх. Ицудзи Тангику къызэриIуагъэу, Японием имызакъоу, айнхэр Урысыем ишъолъырэу Сахалин, нэмыкIхэм арысых. Урысыем щыпсэурэр айн нэбгыри 105-рэ ныIэп. ЯныдэлъфыбзэкIэ тхакIэ ашIэрэп, алфавитэу афызэхагъэуцуагъэр икъоу агъэфедэрэп. ГумэкIыгъоу яIэр нахьыбэ хъунымкIэ щынагъо щыI.
Хъунэго Рэщыдэ Адыгэ къэралыгъо университетым июбилей зэрэхагъэунэфыкIыгъэм, уахътэм диштэрэ зэхъокIыныгъэхэм къатегущыIагъ. Хоккайдэрэ Адыгеимрэ яапшъэрэ еджапIэхэм язэпхыныгъэхэр агъэпсынхэмкIэ амалхэр щыIэхэу Р. Хъунагом ылъытагъ.
Адыгеир къызэрэхагъэщыгъэр
Интернетым ихъытыу Циудзи Тангику еплъызэ, адыгэмэ ямузыкальнэ Iэмэ-псымэу шыкIэпщынэр ылъэгъугъ, зэгъэпшэнхэр ышIыгъэх. Адыгэхэр япчъагъэкIэ бэ мыхъухэу Урысыем зэрэщыпсэухэрэр, тарихъ гъэшIэгъон яIэу дунаим зэрэтетхэр къыдилъытэхи, гъогу чыжьэ къытехьанэу мурад ышIыгъ. Лъэпкъэу айнхэм адыгэхэр аригъапшэхэзэ, якультурэ, ягъэсэныгъэ зэфихьысыжьы шIоигъуагъ.
— Адыгеим ащ фэдиз гъэхъагъэ иIэми тшIэгъахэп, — къаIуатэ хьакIэхэм. — Адыгабзэр къэралыгъуабзэу шъуиI, орэд дахэхэр композиторхэм аусыгъэх, шIэныгъэлэжьхэм яIофшIагъэ дунэе мэхьанэ етэты.
Пресс-зэхахьэр
Адыгэ къэралыгъо университетым итхылъеджапIэ пресс-конференциеу щыкIуагъэм, шIэныгъэлэжьхэу Бырсыр Батырбый, Пэнэшъу Уцужьыкъо, Унэрэкъо Рае, ЕмыкI Нурджан, ЛэупэкIэ Нурбый, общественнэ Iофыгъохэм апыщагъэу Чэмышъо Гъазый, искусствэм иIофышIэхэр, студентхэр къыщыгущыIагъэх, упчIабэ хьакIэхэм аратыгъ.
Японием макIэ хъурэ лъэпкъхэм якультурэ къыщаухъумэ, ау Iофхэр икъоу лъыкIуатэхэрэп. Айнхэм афэдэ лъэпкъхэм яныдэлъфыбзэ ашIомыкIодынымкIэ Адыгеим щысэ зэрэтырахыщт амалхэр хьакIэхэм къаIотагъэх. Тэ, адыгэхэм, литературэу тиIэр дунаим щашIэ, айнхэм тхыгъэ яIэп пIоми хъущт.
Адыгэ Республикэм культурэмкIэ иминистрэ игуадзэу ШъэуапцIэкъо Аминэт иупчIэхэр лъэпкъ искусствэм ишIэжь, игъэфедэн афэгъэхьыгъагъэх. Лъэпкъ фольклорым цIыфыр зэрипIурэр, орэдхэр лIэужхэм зэIэпахызэ гъашIэм зэрэщылъагъэкIуатэхэрэр, нэмыкI къэбархэр гъэшIэгъоныгъэх. Адыгэхэм пэсэрэ лIыхъужъ орэдэу къалъыIэсыжьыгъэхэр хьакIэмэ зэхахыгъэх.
ЛэупэкIэ Нурбый археологием нахь дихьыхызэ, лъэпкъ шIэжьым изыкъегъэIэтын нэбгырабэмэ зэдыряIофэу зэрэщытыр щысэшIухэмкIэ къыушыхьатыгъ. ШIэныгъэлэжьэу Пащты Мадинэ иупчIэхэр бзэмрэ искусствэмрэ язэпхыныгъэхэм яхьылIагъэх. Заохэм къапкъырыкIэу дунаим текIодыкIыгъэ лъэпкъхэм ятарихъ хьакIэхэр щыгъуазэх. Адыгэхэм зэо хьылъэхэр къызэранэкIынхэ, пытэу алъэ теуцонхэ зэралъэкIыгъэм осэ ин фашIыгъ.
Адыгэ Республикэм искусствэхэмкIэ иколледж ыуж хьакIэхэр Лъэпкъ музеим рагъэблэгъагъэх, адыгэ хьакIэщым гущыIэгъу щызэфэхъугъэх.
ХьакIэщыр лъэпсэшIум ипытапI
Японхэм ямузыкальнэ Iэмэ-псымэу тонкори бзэпси 5 иI. Чика Шинохара орэдыр къыхедзэ, ишъхьэгъусэ къыдежъыу. Орэдышъом уедэIузэ, адыгэ мэкъамэхэм афэогъадэ. Зэгорэм адыгэхэмрэ японхэмрэ зэдэпсэущтыгъэхэу, зэгъунэгъухэу къыпщегъэхъу.
ТиныбжьыкIэхэу Осмэн Нурай, Пащты Гупсэ, ЛIыбзыу Щан, Гъогъо Дамир шыкIэпщынэхэмкIэ къадежъыухэзэ, тилъэпкъ орэдхэр къаIуагъэх. ЗэлъашIэрэ Нэгэрэкъо Казбек къэмылапщ, шыкIэпщынау, орэдыIу. Шэбатныкъо фэгъэхьыгъэ нарт орэдыр къызэриIогъэ шIыкIэм хьакIэщым щызэIукIагъэхэм осэ ин фашIыгъ.
ГъукIэ Замудин якIэщакIоу Дугъ Эрсин, Едыдж Севилэ, Хъунэ Семэ, ШэрэлIыкъо Хьамиджэ, Боджэкъо Бэлэ, Шъхьэбэцэ Маринэ ижъырэ адыгэ орэдхэр къаIуагъэх. Япон хьакIэхэм яорэдхэри хьакIэщым щызэхэтхыгъэх.
ЕплъыкIэхэр
IэкIыб къэралыгъохэм къарыкIыжьыгъэхэу Цэй НэшIат, Едыдж Севилэ, Едыдж Мэмэт, Бажь Кая, МэщфэшIу Нэдждэт, Урысыем изаслуженнэ артистэу, Адыгеим инароднэ артистэу Пэрэныкъо Чатибэ, журналистхэу ГъукIэлI Сусанэ, Борэкъо Фатимэ, Шъхьэлэхъо Маритэ, сурэтышI-модельер цIэрыIоу СтIашъу Юрэ, искусст-
вэм иIофышIэхэу гущыIэгъу тызыфэхъугъэмэ адыгэхэмрэ японхэмрэ якультурэ зэрагъапшэзэ, лъэпкъхэр зэфэзыщэрэ мэкъамэхэр, усэхэм ахэлъ гупшысэхэр зэрэгъэшIэгъонхэр хагъэунэфыкIыгъэх.
Пчэгур аIыгъ
ГъукIэ Замудин шыкIэпщынэр хьакIэхэм шIухьафтын афишIыгъ. Японием къикIыгъэхэм тонкори дахэр 3. ГъукIэм нэпэеплъ шIухьафтын къыфашIыгъ. ХьакIэщым щыкIогъэ зэхахьэр адыгэ джэгукIэ аухыгъ. Уджым зынэсыхэм, Ицудзи Тангикурэ Чика Шинохарарэ зэгъусэхэу пчэгум къихьагъэх, тIурытIу къашъом хилъэсагъэх…
ХьакIэхэр IофшIапIэу «Нанэм» зэкIохэм, чынэ зэрешIагъэхэр, ГъукIэ Замудин иIэшIагъэхэр зэрашIогъэшIэгъоныгъэр къытфаIотагъ. Археологэу Тэу Аслъан лъэпкъым итарихъ зэрэбаим щигъэгъозагъэх.
— Гушъхьэ кIуачIэр зыIэтырэм уасэ зэрэфэпшIыщтыр сшIэрэп, — къеIуатэ Ицудзи Тангику. — Дэхагъэу Адыгеим щытлъэгъугъэр егъашIи тщыгъупшэщтэп. Гуфэбэныгъэ ахэлъэу къызэрэтпэгъокIыгъэхэм шIэныгъэлэжь Iофыгъоу дгъэцакIэрэр къытфигъэпсынкIэщт. Шъопсэу, хъяркIэ.
Аужырэ гущыIитIур хьакIэм адыгабзэкIэ къабзэу къытиIуагъ.
ШIукIэ Тхьэм тызэфехь.
ЕМТIЫЛЪ Нурбый.
Сурэтхэр зэхахьэм къыщытетхыгъэх.