Илъэс заулэ хъугъэу Сирием щызэзаох. Ащ цIыф мин шъэ пчъагъэ хэкIодагъ. Ишъхьэ рихьыжьэжьи Сирием ыкIыжьыгъэхэр милион 5-м нэсы. Джащ фэдэу Сирие кIоцIымкIэ цIыфэу яунэхэм аримысыжьыхэр милион заулэ мэхъу. Унэ къутагъэхэр милионым блэкIыгъ.
Заор бгъуитIоу угощыгъ. Зыбгъум Сирие хьыкумэт дзэхэр щыIэх, адрэ бгъум Сирие хьыкумэтыр зэблэхъугъэн фае зыIорэ кIуакIэхэм язэуакIохэр щыIэх.
Сирием, заом ипэ милион 22.5 фэдиз щыпсэущтыгъэ. Непэ ащ милион 18 фэдиз щыпсэурэр. Мыхэр лъэпкъкIэ ыкIи дин-шIошIыхъунгъэкIэ угощыгъэхэу зыхъукIэ, пчъагъэхэм адэлажьэрэ купхэм къызэратхырэмкIэ мыщ фэдэу къекIы:
Муслим Сунэ 67% (Курдхэр 4%)
Муслим Алауи 12%
Муслим Щеа 6%
Друз 4%
Кристан 8%
Адыгэхэр 0.5% (мин 100-м ехъу)
НэмыкIхэр 3%
Сирием заор таущтэу къежьагъ
Сирием щызэпэуцожьыхэу къызыщежьагъэр 2011-рэ илъэсыр ары. Нахь къыхэгъэщыгъэу, мэзаем и 26-м, 2011-рэ илъэсым, Сирие полицием къалэу Дыра зыфиIорэм кIэлэцIыкIу 15 ыубытыгъ,( дуархэм шъхьэфитыныгъэ тыфай зэрататхагъэм пае). КIэлэцыкIухэр зэраубытгъэхэм пае мырэзэныгъэ зэхахьэхэр цIыфхэм къырагъэкIокIэу аублагъ. Джащ фэдэу Сирием ит къалэхэм ыкIи къуаджэхэм мырэзэныгъэ зэхахьэхэр ашIэу аублагъ. А зэхахьэм цIыфхэм къыщаIоу аублагъ, зэхъокIыныгъэ тыфай, шъхьэфитыныгъэ тыфай.
Мэлылъфэгъум и 25-м Сирие хьыкумэт дзэхэр къалэу Дыра ыкIи къалэу Дума къыщызэрэугъоигъэ цIыфхэм IащэкIэ ахаохи цIыф 10 пчъагъэ аукIыгъ. Джащ фэдэу Сирие дзэр нэмыкI къалэхэмкIи мырэзэныгъэ зэхахьэм ахэтхэм IащэкIэ ахауоу ыублагъ ыкIи цIыф шъэ пчъагъэ аукIыгъ.
Бэдзэогъу мазэм 2011 илъэсым, цIыфэу мырэзэныгъэ зэхахьэхэр къызригъэкIркIыщтъэхэм Iащэхэр къащти Сирие дзэм пэуцожьыхэу аублагъ. Джащ фэдэу зэпэуцожь заор мафэ къэс нахь лъэщэу хъугъэ ыкIи ащ къыкIэлIыкIоу Сириер щыпсэурэ цIыфхэр тIу угощыгъэу хъугъэх, хьыкумэтым ригъусэхэмрэ, ащ пэуцожьыхэмрэ.
КIуакIэу итхэр сыд фэдэх?
ЛъэпкъкIэ ыкIи дин-шIошIыхъунгъэкIэ уеплъымэ Сирие хьыкумэтым ригъусэх Алауи зыфаIохэрэр (Бэшар Асад ахэм ащыщ), Шиа зыфаIохэрэр ыкIи Суна-хэм ащыщхэри ары.
Хьыкумэтым пэуцожьырэ пстэури Суна-х пIоми хъущт. Мыхэм нахь шъхьаIхэр 3 угощыгъэх:
- Сирие дзэ шъхьэфит зыфаIорэр. Мыр Сириер демократиеу гъэпсыгъэным фэбанэ. Мыхэм Сирие кIоцIымкIэ милион заулэ ригъусэх ыкIи нэмыкI хэгъэгухэм ащыпсэурэ бэ аригъус. Мыхэр къохьапIэ хэгъэгухэм я гупщысэкIэ нахь пэблагъэх.
- Джэбхат Алнусрэ зыфаIорэр. Мыхэр Ислам радикалых (Дунае терор купэу Ал-Каида зыфаIорэм пышIагъэх). Мыхэм СириемкIэ цIыфэу ригъусэхэр зыфэдизыр гъэнэфагъдэдэу щыIэп ау зэрлъытэрэмкIэ мин шъэ пчъагъэ аригъус.
- Ислам къэрал зыфаIорэр. Мыхэр Иракым къыщытэджыгъэх. Мыхэм лъапсэу яIэр ыкIи IэпыIэгъу къазритырэр Иракым щыпсэурэ Суна-хэр арых. Амеркэм Иракэр ищты, хьыкумэтыр Шыа-хэм (цIыф милион 15) заретым, Суна (милион 5) ащ щыпсэухэрэм яIофхэр къызэкIэкIуагъ. Ащ фэдэу Иракэр зэрэхъугъэр Ислам радикалхэм агъэфеди, Суна-хэм ащыщ цIыфыбэ къызкъуагъэуцуи, Иракым ипшъэкIэ щыIэ чIыгухэр ащтагъэх ытIанэ ащ къикIыхи Сирием ихьэхи ащ икъокIыпIэ щыIэ чIыгу пстэури ащтагъ.
Сирие заом хэкIыпIэу иIэр
Непэ къызэрэлъагъорэмкIэ Сирием щыпсэурэ милион 20-рагъор тIу угощыгъэхэу зэзаох. Сирие хьыкумэтым ригъусэхэр милион 10-рагъоу мэхъу. Сирие хьыкумэтым пэуцожьхэри милион 10-рагъоу мэхъу. МытIум яз дзэ IофкIэ текIон илъэкIыщтэп. Ар илъэс 4 заом къегъэлъагъо. Сыд фэдэ хэгъэгу Сирие Iофым хэхьагъэми зи зэблихъун ылъэкIыщтэп, сыда пIомэ милион 10 хъурэ лъэпкъым хэт цIыф пстэуми Iащэхэр аIыгъэх. Ахэр мыуцоу зэощтых. Мыщ хэкIыпIэу иIэр, ежь Сирием щызэзаохэрэм текIоныгъэ зими къыдихын зэримылъэкIыщтыр къазгурыIокIэ заор агъэуцун алъэкIыщт ыкIи фитыныгъэхэр зэфэдэу зэфаугощыжьын алъэк1ыщт, амырмэ мы заор илъэс пчъагъэ кIон ылъэкIыщт.